Hoe effectief is het alcoholslotprogramma? Onderzoeker drs. Martine Blom van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Datacentrum onderzocht de korte en lange termijneffecten van het programma. Ze ondervond dat deelnemers van het alcoholslotprogramma ook twee jaar na afloop minder vaak de fout ingingen. In dit interview licht ze de aanpak en bevindingen van de onderzoeken toe.
Wat was de aanleiding voor uw onderzoeken naar het de korte- en lange termijn effectiviteit van het alcoholslotprogramma?
“De directe aanleiding was de invoering van het alcoholslotprogramma in Nederland in 2011. Er was een kamertoezegging dat er binnen vijf jaar een effectevaluatie zou plaatsvinden. Het Wetenschappelijk Onderzoek en -Datacentrum (WODC) werd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gevraagd om deze evaluatie uit te voeren.”
Waarom heeft u een onderscheid gemaakt tussen korte- en lange termijn effectiviteit?
“Het alcoholslotprogramma vereiste dat deelnemers gedurende twee jaar met een alcoholslot rijden. We hebben gekeken naar de effectiviteit tijdens deze periode, maar ook nadat het slot wordt verwijderd. Veel eerdere en internationale studies toonden aan dat mensen na het verwijderen van het slot vaak weer recidiveerden. Onze studies lieten echter zien dat deelnemers ook twee jaar na afloop van het programma minder vaak met alcohol achter het stuur gingen rijden.”
Hoe heeft u de effectiviteit van het programma gemeten?
“We verzamelden data over alle vormen van criminaliteit, niet alleen van alcoholdelicten. Dit stelde ons in staat om te analyseren of deelnemers opnieuw met justitie in aanraking kwamen.”
Blom gebruikte een vaste methode van het WODC om recidive te meten. Die methode wordt ook toegepast op andere justitiabelen, zoals tbs’ers en ex-gedetineerden. Door twee keer per jaar landelijke justitiedata te verzamelen en analyseren, kan deze methode nauwkeurig vaststellen of deelnemers aan het alcoholslotprogramma opnieuw de fout ingingen. Het voordeel van de methode is dat resultaten tussen verschillende groepen goed vergelijkbaar zijn. Voor de onderzoeken over het alcoholslot bleek dit een betrouwbare manier om de effectiviteit vast te stellen.
Het alcoholslot (in gebruik). Foto: Kaylee de Jong
Wat zijn de belangrijkste bevindingen van uw onderzoek?
“Een opvallende bevinding was dat deelnemers aan het alcoholslotprogramma, zelfs na afloop, een derde minder recidiveerden dan mensen die geen slot hadden gehad. Veel eerdere studies vonden die blijvende effecten niet.”
“Bovendien zagen we dat het programma minder effectief was voor deelnemers die al op jonge leeftijd met justitie in aanraking kwamen. Deze groep heeft vaak bredere problemen die niet alleen met alcohol te maken hebben, waardoor die misschien ook een bredere aanpak nodig hebben.”
“Ten slotte is het essentieel om te erkennen dat het alcoholslotprogramma een effectief middel kan zijn om recidive te voorkomen. Het voorkomt dat mensen met alcohol op achter het stuur gaan.”
Wat zijn de uitdagingen bij het meten van de effectiviteit van het alcoholslotprogramma?
“Een grote uitdaging is het vinden van een goede controlegroep. We moeten ervoor zorgen dat de groepen die we onderzoeken vergelijkbaar zijn, wat vaak moeilijk is. Daarnaast is er een probleem met de registratie van overtredingen door de politie, waardoor we niet altijd een volledig beeld hebben. Er is dus niet te zeggen in hoeverre het alcoholslot ongelukken écht voorkomt.”
Wat zou u aanbevelen voor toekomstig onderzoek?
“Het zou waardevol zijn om verder te onderzoeken waarom het alcoholslotprogramma effectief is, vooral op lange termijn. Zeker omdat de eerdere internationale studies afwijken van onze studies. Daarnaast is het belangrijk om te kijken naar de ervaringen van deelnemers en hoe we het programma kunnen verbeteren.”
Hoe ziet u de toekomst van het alcoholslotprogramma?
“Met technologische vooruitgang kunnen we het programma mogelijk minder belastend maken voor deelnemers, zoals onder meer het makkelijker maken om het slot in te bouwen. Het is belangrijk om de kosten te verlagen en het programma toegankelijker te maken voor iedereen.
Tevens is het belangrijk mensen bewust te maken van de risico’s van alcohol, wat dat doet met je lichaam en rijvaardigheid. Hoe meer alcohol, hoe meer kans op ongevallen.”