Waarom gooien studenten hun peuken op straat? En waarom botsen jonge mbo’ers zo vaak met oudere collega’s op de werkvloer? Gedrag is complex, maar voorspelbaar, zegt gedragsdeskundige Noor Elshof van Gedragsbureau Duwtje. “Men is vaak geneigd om te snel naar een oplossing te grijpen.”
Noor Elshof studeerde Communicatie & Beïnvloeding aan de Radboud Universiteit en werkt sinds bijna twee jaar bij gedragsbureau Duwtje. Na een aantal tussenstops bij andere organisaties vond ze daar haar plek als gedragsdeskundige. Ze helpt overheden en bedrijven om mensen op een subtiele manier richting verstandiger, duurzamer of gezonder gedrag te sturen.
“Ik doe onderzoek, voer analyses uit en geef daarnaast trainingen en lezingen,” vertelt Elshof. “Ik vind het belangrijk om de psychologie achter gedrag toegankelijk te maken, zodat anderen daar ook iets mee kunnen. Wat ons onderscheidt, is dat we wetenschap combineren met praktijk. We nemen gedrag serieus, maar ook met humor en creativiteit. Juist dat maakt het leuk en menselijk.”
Wat is voor jou de meest geslaagde oplossing geweest?
“Waar ik het meest trots op ben is de Bin Your Bud-campagne in Leiden. Studenten gooiden massaal peuken op straat, vooral bij de Rechtenfaculteit. In plaats van een verbod of boete, kozen we voor een stem-bak: een container waarin je met je peuk kunt stemmen op een stelling, zoals ‘Koffie of thee?’ Studenten mochten die stellingen zelf bedenken. Zo kregen ze eigenaarschap, en dat sloeg aan. Inmiddels staan er vijftien van die bakken in de stad.”
“Het lijkt simpel, maar er zit een hele analyse achter. Studenten houden van autonomie, en dit duwtje sluit daarop aan. Zo’n interventie werkt, omdat het aansluit bij de belevingswereld.”
Waar ben je op dit moment mee bezig?
“We werken aan een project in de carrosseriebouw, een technische mbo-sector waarin jong en oud intensief samenwerken. Het gaat om BBL-leerlingen, jongeren die vier dagen per week meewerken op de werkvloer van garages, schadeherstelbedrijven of carrosseriebouwers, en één dag naar school gaan. Daar zagen we dat jonge leerlingen en oudere vakmensen elkaar vaak niet goed begrijpen. Jongeren voelden zich niet serieus genomen en ouderen vonden hen weer ongeïnteresseerd.”
“De uitstroom onder starters was gigantisch. Daarom bedachten we een interventie die inzet op verbinding: de Buddy Bar. Een mobiele bar op de werkvloer, waar collega’s elkaar kunnen ontmoeten en het gesprek aangaan. Niet over techniek, maar over interesses, trots of simpelweg hoe het gaat.
Het doel is het doorbreken van vooroordelen en het creëren van informele verbinding. Een goede werkrelatie begint bij elkaar begrijpen, niet bij alleen technische kennis.”
Hoe kom je van zo’n probleem tot een passende oplossing?
“We beginnen nooit met een idee. Eerst analyseren we het probleem: wie doet wat, en waarom? We werken met een gedragsmodel waarin vier factoren centraal staan: gemak, motivatie, normen en weerstand. Door interviews, observaties en data brengen we drempels én kansen in kaart. Pas daarna gaan we ontwerpen.”
“Zo zagen we bij het carrosserieproject bijvoorbeeld dat jongeren vooral met jongeren werkten, en ouderen met ouderen. Daarmee ontstaat een norm die onbedoeld afstand creëert. Op basis daarvan kozen we ervoor om op die “normknop” te duwen: we ontwierpen de Buddy Bar als plek waar generaties zich informeler met elkaar mengen. Zo brengen we gedrag letterlijk in beweging.”
“Dat voorkomt de klassieke valkuil van de communicatieprofessional: meteen een flyer maken zonder dat iemand erop zit te wachten. Gedrag begrijpen is de basis. Als je weet wat eronder ligt, kun je een interventie maken die echt effect heeft.”
Je lijkt veel bezig met het onderwerp generaties. Waarom?
‘Er leeft nog vaak het idee dat generaties voorspelbare groepen zijn. Dat Gen Z lui is en 50-plussers niet digitaal vaardig zijn. Maar zulke beelden kloppen meestal niet.’ Onderlinge verschillen binnen een generatie zijn vaak groter dan tussen generaties. Toch baseren organisaties beleid en oordeel vaak op zulke vooroordelen.’
‘Ik wil daar verandering in brengen. Niet door te zeggen dat leeftijd niets uitmaakt, maar door te laten zien dat je beter naar gedrag en context kunt kijken dan naar het geboortejaar. Dat inzicht probeer ik breed uit te dragen, zowel in onderzoek als in trainingen.’