Momenteel gebruiken ongeveer 100.000 vrouwen de spiraal tegenover 2,1 miljoen pilgebruikers. Terwijl het spiraaltje veel voordelen kent, zoals een verminderde menstruatie en een werking die zo’n vijf jaar aanhoudt, zonder dat je eraan hoeft te denken. “Meer vrouwen zouden de spiraal moeten overwegen”, aldus gynaecoloog Van Baal.

De hormoonpleister, het staafje, de koperspiraal en de anticonceptiepil. Er bestaan talloze anticonceptiemiddelen voor vrouwen, en voor alle varianten geldt helaas hetzelfde: er zitten nogal wat bijwerkingen aan. Toch zal een vrouw een keuze moeten maken, omdat ze graag de liefde willen bedrijven zonder negen maanden later voor een baby te moeten zorgen. Het is in iedere geval verstandig om genoeg kennis te hebben voor weloverwogen keuze. Zo is er bijvoorbeeld de hormoonspiraal. In Nederland wordt die niet massaal gebruikt. Gynaecologen zijn al enthousiast, maar waarom zouden meer vrouwen dit specifieke anticonceptiemiddel moeten overwegen?

De werking
De hormoonspiraal heeft de vorm van een ankertje en is gemaakt van kunststof. Het heeft een lengte van ongeveer 30 mm en wordt door een specialist in de baarmoeder geplaatst, waar hij 5 tot 8 jaar kan blijven zitten. Gedurende die tijd hoef je dan niet meer aan anticonceptie te denken.

De meest onderzochte en geplaatste spiralen zijn de Mirena en de Kyleena. De andere veelvoorkomende optie is de hormoonvrije spiraal, de koperspiraal. Deze wordt minder snel geplaatst, omdat vrouwen na plaatsing weinig verandering in hun menstruatie ondervinden. Ook zijn er nieuwe ontwikkelingen en komen er steeds meer nieuwe varianten op de markt. Alleen is daarnaar nog relatief weinig onderzoek gedaan.

Populaire uitvoeringen
In zowel de Mirena als de Kyleena zit één hormoon, genaamd progestageen. Dit is een kunstmatige vorm van de hormoon progesteron.Een verschil tussen beide is dat er bij de Mirena meer van het hormoon in zit, namelijk 52 mg tegenover 19,5 mg in de Kyleena-spiraal. Dit hormoon heeft drie belangrijke werkingen. Ten eerste zorgt het ervoor dat eicellen niet meer rijpen. Hierdoor zou een vrouw in principe al niet meer vruchtbaar zijn. Daarnaast wordt het baarmoederslijm taaier, waardoor een bevruchte eicel zich niet kan nestelen in de baarmoeder. Als laatste kunnen door dit hormoon zaadcellen minder makkelijk in de baarmoeder komen.

Een ander verschil tussen de twee spiralen is dat de Kyleena kleiner is. Een Mirena heeft een lengte van 32 mm en de Kyleena van 28 mm. Hierdoor krijgt de Kyleena vaak de voorkeur bij vrouwen, die nog niet eerder zwanger zijn geweest. Bij deze vrouwen is de baarmoeder namelijk kleiner. De spiraal wordt geplaatst door een huisarts of gynaecoloog. Na 5 tot 8 jaar moet je hem laten verwijderen of vervangen.

Waarom wel?
Het spiraaltje is een betrouwbaar anticonceptiemiddel met een kans van 0.1% op zwangerschap. Ook na het overgeven of voedselvergiftiging blijft de spiraal gewoon werken, in tegenstelling tot de anticonceptiepil. Een ander nadeel van de pil zijn de veel grotere hoeveelheden hormonen, die het hormoonstelsel van de vrouw flink kunnen verstoren.Daarnaast is het cruciaal dat hij niet vergeten wordt in te nemen.

Bij een spiraal is er geen kans op gebruiksfouten. “Vooral voor jonge vrouwen, die geen vaste routine hebben, is de spiraal een uitkomst”, aldus gynaecoloog W. M. van Baal, werkzaam in het Flevoziekenhuis in Almere. Haar promotieonderzoek ging over de effecten van hormoonbehandeling op hart en bloedvaten. Hierdoor heeft ze hormonale effecten op het vrouwelijk lichaam veel onderzocht. Van Baal is erg enthousiast over de spiraal.

Wat als het grootste voordeel van de spiraal wordt gezien, is dat het de menstruatie aanzienlijk verlicht. Hij wordt korter, lichter en doet minder pijn. Bij sommige vrouwen wordt de menstruatiecyclus helemaal gestopt, wat verder geen consequenties heeft. Wat ook een voordeel is, is dat het zetten van een spiraal geen gevolgen heeft op basis van leeftijd. Wat betekent dat zowel jonge vrouwen als oudere vrouwen, die al zwanger zijn geweest, gebruik kunnen maken van de spiraal. Volgens gynaecoloog Van Baal is de spiraal “de beste uitvinding voor vrouwen die ooit is gedaan”.

Horrorverhalen
“Ik heb nergens meer omkijken naar”, vertelt Mette (22), die inmiddels al 2 jaar een spiraal heeft. Iets wat veel vrouwen tegenhoudt om een spiraal te laten zetten, zijn de horrorverhalen die rondgaan. Sommige jonge vrouwen hadden pijn bij het zetten en ook erna. Soms moeten ze hem opnieuw laten zetten.“Ik heb weken krampen gehad”, vertelt Rianne (22), die nu iets meer dan een jaar een spiraal heeft. “Het was een verschrikkelijke pijn”, zegt ook Eline (22), die  al twee jaar een spiraaltje heeft.

Wat hebben al deze verhalen met elkaar gemeen? De spiraaltjes zijn bij de huisarts gezet. “Huisartsen doen het niet vaak genoeg en zijn er ook niet in getraind”, aldus gynaecoloog Van Baal. Een gynaecoloog daarentegen heeft een veel grotere kennis over de vulva en is daarom getrainder in het zetten van de spiraal. Het gaat daarom sneller en met minder pijn. Daarnaast kunnen zij een echo laten maken, waardoor ze meteen weten dat het goed geplaatst is. Bij de huisarts gaat dit nog weleens gepaard met trial-and-errror.

“Ik zie elke dag een dozijn vagina’s, waardoor het zetten van die spiraal dagelijkse kost is”, vertelt Van Baal. De vier gesproken vrouwen, die bij mevrouw Van Baal hun spiraal hebben laten zetten, zijn enthousiast. “Ik heb minimale pijn ervaren en heb er erna nooit meer last van gehad”, vertelde Mette. Hoeveel last iemand erna ervaart, is persoonlijk. Sommigen kunnen nog krampen ervaren, maar die trekken binnen een aantal weken vaak weg. Onderzoek toont aan dat bijwerkingen als pijn en onregelmatig bloedverlies in de meeste gevallen afnemen in de tijd.

Bijwerkingen
De spiraal beschermt alleen niet tegen soa’s, maar dat doet de populaire pil ook niet. Omdat er in de spiraal een hormoon zit, kleven daar wel nadelen aan. Sommige vrouwen kunnen gewichtsschommelingen of sombere gevoelens ervaren. Alleen, doordat de hoeveelheid hormoon dusdanig minder is dan bij bijvoorbeeld de pil, wordt dit minder heftig ervaren en vaak alleen de eerste maanden.

De algehele tevredenheid van de spiraal is hoog. Uit onderzoek blijkt dat 80% van de vrouwen de spiraal langer dan twee jaar houdt. Zo hebben ook Rianne en Eline hem laten zitten en zijn er nu erg over te spreken. “De krampen zijn verdwenen en de hormonale effecten, die ik bij de pil ervaarde zijn weg”, vertelt Eline.

Waarom zit er dan maar 12% van de vrouwen tussen de 18 en 45 jaar oud aan de spiraal? Hoewel dit aantal flink gestegen is de afgelopen jaren, zetten veel vrouwen er nog hun vraagtekens bij. Vooral bij jongere vrouwen is te zien dan ze een dergelijke ingreep nog niet snel maken. Volgens gynaecoloog Van Baal zouden juist meer hierover na moeten denken. “Het verandert de vruchtbaarheid niet en je kunt het niet vergeten .”