In Nederland zien we steeds meer aandacht voor het gevaar van contactsporten voor het brein. Volgens neuroloog Bram Jacobs is deze aandacht terecht. “Vooral bij boksen en American football zien we steeds meer aanwijzingen dat deze sporten niet goed zijn voor je brein.”

“De afgelopen 20-30 jaar krijgt dit specifieke aandachtsgebied steeds meer erkenning”, vertelt neuroloog bij het Universitaire Medisch Centrum Groningen (UMCG) Bram Jacobs. “Door (sociale) media is er steeds meer aandacht voor mensen met langdurige klachten van hersenletsel.” Zo doneerde oud-voetballer Wout Holverda, die overleed aan de gevolgen van dementie, zijn hersenen voor onderzoek. Wat weer publiciteit opleverde.

Langetermijnproblemen
Doordat er binnen de maatschappij meer aandacht is voor hersenletsels geven onderzoekers deze ook. “De laatste jaren zijn wij bij het UMCG ons meer gaan toespitsen op wat dan licht traumatisch hersenletsel (THL) heet.” De term ‘licht traumatisch hersenletsel’ doet waarschijnlijk niet echt een belletje rinkelen, maar de meest voorkomende soort hiervan is de hersenschudding. “We zien dat mensen daar langdurig klachten of problemen van kunnen ondervinden”, zegt Jacobs.

Niet alleen in Nederland heerst er steeds meer nieuwsgierigheid naar de gevolgen van hersenletsels. Recent publiceerden onderzoekers van onder andere de Universiteit van Oxford een grootschalige studie over de langetermijngevolgen van uiteenlopende gradaties van THL. Ze onderzochten 15.764 Britten tussen de 50 en 90 jaar. Volgens de onderzoekers is er nog nooit op zo’n grote schaal naar de langetermijneffecten onderzoek gedaan. Dat concludeert Jacobs ook. “Laat ik beginnen met dat ik niet heb bijgedragen aan de studie en er geen belang bij heb, maar dit onderzoek is wel indrukwekkend.”

De resultaten van het onderzoek laten zien dat meerdere hersenletsels opgelopen in het verleden er op latere leeftijd toe kunnen leiden dat onder andere de aandachtsspanne en het werkgeheugen afnemen. “Wat daarbij wel interessant is”, zegt Jacobs “dat de vier jaar dat de mensen gevolgd zijn er geen verslechtering optreedt. Andere studies laten dat juist wel zien.” Daarom is het volgens Jacobs belangrijk dat onderzoekers deze mensen zo lang mogelijk volgen. “Dat je in vier jaar tijd niet achteruit gaat, zegt niets over hoe het over tien of twintig jaar met zo iemand gaat.”

Geen grote kopzorgen
Ook bij het UMCG vragen ze zich af wat de langetermijneffecten van hersenletsels eerder opgelopen in het leven zijn. “Collega-onderzoeker professor Joukje van der Naalt is recent een studie gestart om mensen te onderzoeken die tientallen jaren geleden een hersenletsel hebben gehad”, legt Jacobs uit. “Verouder je juist sneller door dit soort ongevallen of maakt het helemaal niks uit als je eerder in je leven een of meerdere hersenletsels hebt opgelopen. Dat sluit goed aan op dit onderzoek. De eerste resultaten hiervan hopen we begin 2024 te hebben.”

Ondanks dat hersenletsels gevolgen op de lange termijn kunnen hebben, is er volgens Jacobs geen reden tot paniek. “Ja, hersenletsel heeft effect op cognitie, maar het is nog niet helemaal duidelijk hoe dat in verband met ouder worden staat en wat de gevolgen van hersenletsels op hele lange termijn zijn. Dit verdient vooral meer onderzoek.” Daarnaast is er volgens Jacobs al steeds meer aandacht voor traumatisch hersenletsel. “We zien dat mensen steeds meer de helm op doen bij het skiën, op de snorfiets, brommer en e-bike. Er is toenemende aandacht voor het beschermen van je hersenen.”

Toch kent de discussie in het voetbal rondom het koppen van een bal binnen de wetenschap nog wel verdeeldheid. “We moeten altijd kritisch blijven. Je kunt bijvoorbeeld wel zeggen dat je voor je twaalfde niet mag koppen, maar leren kinderen dan wel voor later in hun carrière hoe ze goed moeten koppen en daarmee problemen kunnen voorkomen? Aan de andere kant zien we gelukkig ook geen hausse in Nederland van demente profvoetballers. Dit in tegenstelling met boksers of spelers van American football.”