Drugsgebruik onder jongeren is sinds de corona periode een hot-topic. Verschillende nieuwsmedia trokken aan de bel naar aanleiding van een onderzoek van studenteninitiatief Lieve Mark waarin een forse toename werd gesignaleerd. Toch ontbreekt er wat nuance stelt Ruben van Beek: “Het is helemaal niet zo overduidelijk dat drugs genormaliseerd is.”
Uit het onderzoek van Lieve Mark dat tijdens de coronapandemie werd uitgevoerd blijkt dat 41% van de studenten meer gebruik is gaan maken van verdovende middelen. Volgens psycholoog Ruben van Beek, onderzoeker bij het Trimbos instituut geeft dit onderzoek een vertekenend beeld door methodologische problemen: “Als je alleen maar vraagt aan mensen of ze meer drugs zijn gaan gebruiken en niet of ze minder zijn gaan gebruiken dan krijg je in de resultaten ook alleen maar een toename.”
Vertekenend beeld
“De media speelt ook een rol in dit vertekende beeld”, zegt Van Beek. “Door alle aandacht lijkt het alsof drugsgebruik normaliseert.” In werkelijkheid gebruikt slechts een klein deel van de bevolking drugs. Over het algemeen valt de toename in drugsgebruik wel mee volgens de Trimbos-onderzoeker. “Er zijn alleen bubbeltjes van hoogopgeleide jongeren in grote steden waarin meer drugs gebruikt wordt.”
Voor deze mensen lijkt het alsof drugsgebruik heel erg genormaliseerd is, omdat veel mensen in hun omgeving het ook doen. Uit nieuwe cijfers van de Nationale Drugs Monitor (NDM) blijkt dat onder de algemene bevolking het gebruik van de meeste middelen al jaren redelijk stabiel is. Alleen het gebruik van cocaïne en ecstasy is het afgelopen jaar met 0,4% en 0,7% toegenomen. Het gebruik van alcohol (0,5%), tabak (1,7%), cannabis (0,2%) en lachgas (0,3%) is juist procentueel afgenomen. “Het is dus helemaal niet zo overduidelijk dat drugs genormaliseerd is.”
Omgeving en nieuwsgierigheid
De Trimbos-onderzoeker ontkent niet dat er wel een piek is te bemerken in middelengebruik in de leeftijdscategorie van studenten. “Als jongeren gaan studeren leven ze vaak in een experimentele fase waarin ze los komen van ouders en op zoek gaan naar een eigen identiteit. Hierbij experimenteren ze met van alles, dus ook met drugs.” Volgens Van Beek heeft het met nieuwsgierigheid te maken, maar ook zeker met de omgeving waarin ze terecht komen: “Op het HBO of de Universiteit komen ze vaak gelijkgestemde tegen die ook experimenteren”
Toch blijkt het middelengebruik van studenten op het MBO een stuk lager te zijn. Volgens de NDM gebruikte 22,5% van alle studenten op het HBO en WO ooit in hun leven ecstasy tegenover 13% op het MBO. Ook bij het cocaïnegebruik is er een aanzienlijk verschil: 12,2% op het HBO en WO tegenover 5% op het MBO. Het is niet helemaal duidelijk waar dit verschil aan ligt. Van Beek denkt dat het iets te maken heeft met de stedelijkheid en dat dat deze studenten minder nieuwsgierig zijn om te experimenteren met middelengebruik.
In de praktijk ziet de onderzoeker dat wanneer studenten ouder worden het middelengebruik ook afneemt. “De piek van drugsgebruik zit bij mensen tussen de 20 en 29 jaar, daarna neemt het heel erg af.” Dit heeft te maken met het feit dat mensen meer verantwoordelijkheden krijgen op hun werk, kinderen nemen en katers langer en groter worden. “Het past bij veel mensen gewoon niet meer bij hun leven.”
Kennismonitor drugsgebruik
Om beter in kaart te brengen of er nieuwe trends zijn te zien in het middelengebruik wil het Trimbos onderzoek doen naar het kennisniveau over drugs onder de algemene bevolking. Voor alcohol wordt er al een kennismonitor uitgegeven en Van Beek wil hetzelfde doen voor drugs: “Dit is een heel interessant onderwerp en echt iets waar we ons de komende jaren op willen richten.”
Hierbij kunnen ze ook onderzoeken of de risico’s van middelengebruik onder jongeren wel genoeg bekend zijn. “Wij hebben in vergelijking tot andere landen wel echt goede informatievoorziening wat betreft drugs”, zegt Van Beek. “Op de websites van Trimbos, Spuiten en Slikken of Vice staat nergens onzin, maar ik vraag me soms wel af of mensen de informatie hebben bekeken voordat ze drugs gebruiken.”