Jeff Fynn-Paul (49), is docent economische geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Eind september verschijnt zijn boek Not Stolen, wat een blik werpt naar de onjuistheden over het Europese kolonialisme, met interpretaties die gemengde reacties oproepen binnen de universiteit en op sociale media: ‘Enkele collega’s vinden mijn ideeën controversieel, maar de universiteit erkent mijn vrijheid van meningsuiting.’
Not Stolen levert kritiek op de moderne discussie rond slavernij en kolonialisme. Ondanks Fynn-Paul’s argumenten wordt zijn boek als controversieel beschouwd. Zelf wijt hij dit aan de opkomst van sociale media: ‘Tot tien jaar geleden zei geen enkele historicus dat Amerika ronduit gestolen was van de Inheemse Amerikanen, omdat realiteit meer genuanceerd is. De opkomst van sociale media heeft gezorgd voor het gebruik van sterke termen zoals genocide.’
Kapitalistisch model
Volgens Fynn-Paul is dit gevaarlijk, aangezien er volgens hem maar 7000 Inheemse Amerikanen zijn gedood door Europeanen in 400 jaar. Zulke uitspraken zijn dus niet gebaseerd op nieuwe historische ontdekkingen: ‘Deze nieuwe termen worden gebruikt om bepaalde groeperingen, in dit geval Europeanen, te belasteren. Er is geen enkel bewijs van wetenschappelijk racisme in de eerste 2,5 eeuw van Europese aanwezigheid in Amerika: men geloofde in die tijd dat iedereen van dezelfde breedtegraad hetzelfde ras was.’ Europeanen waren daarentegen wel culturalistisch: de Inheems Amerikaanse cultuur werd als inferieur beschouwd. Dit kan volgens Fynn-Paul pijnlijk zijn, en terecht.
Een belangrijk kritiekpunt op zijn boek is dat Europese kolonialisme en de uitbuiting van landen werd gedreven door kapitalisme. Fynn-Paul vindt het lastig om kapitalisme de schuld te geven voor de wereldwijde ongelijkheid, aangezien China 200 jaar geleden tot enige mate net zo rijk was als Europa. ‘De voornaamste reden voor de huidige wereldwijde economische ongelijkheid is wanneer een land faalt om het Britse en Nederlandse kapitalistische model te evenaren.’ Fynn-Paul benadrukt de positieve rol van Europese landen in de verspreiding van internationale economische ontwikkeling zoals het systeem van Bretton Woods en de Wereldbank. Deze instituties hebben geholpen voor de wederopbouw van landen na de Tweede Wereldoorlog.
Gebalanceerde blik
Wetenschappelijke discussies over eurocentrisme komen niet onverwachts, gezien de groeiende participatie van minderheidsgroepen aan academische debatten. ‘Begrijp mij niet verkeerd, ik sta volledig achter het concept van gelijkheid en een mix van perspectieven. Het is onvermijdelijk om een discussie te hebben over de effecten van Europese kolonisatie op de wereld, alleen is geschiedenis geen zero-sum game. We moeten een gebalanceerde blik werpen op het verleden: men kan het perspectief van een niet-Europeaan erkennen en tegelijkertijd toegeven dat Europese prestaties ook nuttig en behulpzaam zijn geweest voor de ontwikkeling van de wereld.’
Fynn-Paul beweert dat de Marxistische denkwijze de maatschappij in twee delen splitst: de onderdrukker en het slachtoffer, en dit zorgt voor wantrouwen in democratische instituties. Volgens hem is de realiteit veelzijdig met verschillende oorzaken en gevolgen: ‘Veel extreme reacties reflecteren de radicalisering van bepaalde ideeën die tot tien jaar geleden nauwelijks werden benoemd door historici. Hoe meer je geschiedenis bestudeert, hoe meer je opvalt dat het Westen veel vooruitgang heeft geboekt op gebied van mensenrechten in de afgelopen 200 jaar. Ik pleit voor moderatie, vertrouwen in democratie, en het optimisme dat wij met elkaar het probleem kunnen oplossen: tijd en geduld.’
Sinds ‘Black Lives Matter’ protesteren meer mensen tegen rassen- en genderongelijkheid. Fynn-Paul wijst armoede en een gebrek aan onderwijs aan als oorzaken voor onderpresteren binnen minderheidsgroepen in Amerika. ‘Alles heeft tijd nodig, nadat Afro-Amerikanen waren bevrijd uit slavernij, hadden zij weinig toegang tot goed onderwijs. Door te beginnen met zulke grote barrières, duurt het generaties tot ze deze achterstand hebben ingehaald.’ Volgens hem is een optimistische kijk essentieel: ‘Zo los je problemen binnen minderheidsgroeperingen sneller en efficiënter op, in plaats van alles te wijten aan één simplistische theorie die naar slechts een oorzaak kijkt.’