Onderzoek legt genderdiversiteit op televisie bloot

Glenn Carstens-Peters/Unsplash.com
30 - 05 - 2022 ► 11:30



Jorien Scholtens onderzocht, vanuit het Commissariaat voor de Media, de representatie van vrouwen in Nederlandse non-fictie televisieprogramma’s in 2019 en 2021. Wat blijkt: in 2021 was het aandeel vrouwen in Nederlandse non-fictie televisieprogramma’s 39,1 procent. Scholtens vertelt hoe ze te werk ging.

Vanuit het Commissariaat voor de Media onderzoekt Scholtens alles wat met de media te maken heeft, vooral de diversiteit en onafhankelijkheid van media. Dit onderzoek voerde ze uit in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap naar aanleiding van de Emancipatienota 2018 – 2021. Hier staat in hoe de regering lhbti-emancipatie en gendergelijkheid in de praktijk wil terugzien. Ze zegt erover: “Zolang je het niet onderzoekt, is het ook niet zichtbaar dat er nog steeds ongelijkheid is op bepaalde facetten. Daarom is het interessant om dit te herhalen.”

Actie ondernemen
“Het onderzoek sluit aan bij de kernwaarden van de Commissariaat voor de Media: pluriformiteit, toegankelijkheid en onafhankelijkheid van de media. Daarnaast is het een opstap naar een groter maatschappelijk debat. Hierover zegt Scholtens: “Het is een belangrijk onderwerp. Met het onderzoek krijgt het ministerie meer inzicht in wat nou daadwerkelijk de cijfers zijn, zodat er op basis van de data een debat gevoerd kan worden. Het legt beter bloot wat de verhoudingen zijn tussen mannen en vrouwen.” In 2021 was het aandeel vrouwen in de Nederlandse non-fictie tv-programma’s 39,1 procent, terwijl dit in 2019 nog 36,6 procent was. Dit betekent dat meer vrouwen op televisie te zien zijn, maar ook dat mannen nog steeds ruim in de meerderheid zijn. “Alleen met monitoring is te zien of we te maken hebben met fluctuatie of dat er echt een stijgende lijn in zit.”

Beeld: Jorien Scholtens

Beeld: Jorien Scholtens (eigen foto)

Bij het aandeel vrouwen in de rol van deskundige bij nieuws- en actualiteitenprogramma’s is een stijging te zien met 8,8 procentpunten (in 2021 was het totaal 32 procent). Het is belangrijk dat er een toename te zien is in het aantal vrouwelijke deskundigen, omdat volgens Scholtens deze vrouwen gezien kunnen worden als rolmodel. “Als je een vrouw ziet in een deskundige positie op televisie, kun je eerder ook zo’n rol voor jezelf ambiëren.” Scholtens kruipt snel terug in de huid van onderzoeker: “Voor ons is het vooral belangrijk dat we het onderzoek goed uitvoeren. Het is aan het ministerie om er belang aan te hechten en daarop actie te ondernemen en om het aan de juiste partijen te laten tonen.”

Automatisering
In mei en juni 2021 voerden vijf codeurs het veldwerk uit door tv-programma’s te bekijken en te noteren wat ze zien. Om een significante verandering ten opzichte van 2019 waar te nemen, heeft de steekproef van de gecodeerde programma’s dezelfde samenstelling. Die steekproef bestaat uit 261 Nederlandse non-fictie televisieprogramma’s op zeven willekeurige dagen in het eerste half jaar van 2021. “Voor elk programma dat een uur duurt is de codeur twee tot drie uur bezig. Daarbij komt ook het voorwerk, de analyses en de rapporten. Dan ben ik zeker driekwart jaar bezig om het gehele onderzoek van begin tot einde af te maken”, zegt Scholtens.

Het staat nog niet vast, maar Scholtens hoopt wel dat ze dit onderzoek vaker mag uitvoeren. Ze is niet de enige, zegt ze. Ook mensen actief in vrouwenemancipatie delen haar mening. Scholtens hoopt wel dat het onderzoek in de toekomst geautomatiseerd wordt met machine learning. “Dan kun je de computer zelf leren om te herkennen of je een vrouw of man ziet. Het onderzoek wordt dan grootschaliger. Je kunt een grotere steekproef gebruiken wat interessantere resultaten oplevert. Dan zou je bijvoorbeeld ook kunnen weten hoelang vrouwen aan het woord zijn in vergelijking met mannen.”

Suzanne Kuijvenhoven



Geen reacties mogelijk.

artikelen van Suzanne Kuijvenhoven:
Onderzoek legt genderdiversiteit op televisie bloot
Waarom eten we wel dieren maar voelen we ongemak bij de voedselindustrie?