Momfluencen. Een categorie van internetmarketing waarbij moeders hun kinderen inzetten voor betaalde campagnes. Joanne van Gool (21), rechtenstudent aan de Universiteit van Amsterdam, deed onderzoek naar de juridische positie van kinderen van moeders die hun kroost online zetten als verdienmodel.
Je kunt je afvragen in hoeverre de privacy van posts met een baby in bad voor een betaalde Zwitsal-campagne of een spelende kleuter gesponsord door Intertoys wordt beschermd. De volgers van influencers die het moederschap als niche hebben, zien dit soort berichten, vaak met bijbehorende kortingscodes, geregeld in hun tijdlijn passeren.
Juridische positie
Van Gool haalde haar inspiratie voor dit onderwerp uit de podcast Under the Influence van Jo Piazza: “ik hoorde een Amerikaanse podcast over de juridische kant van het werk van momfluencers en vroeg mezelf af hoe dit in Nederland is geregeld”. In Nederland gaat de wetgeving voor kinderarbeid op als kinderen behulpzaam zijn bij de uitvoering van betaald werk.
Recent kwam de familie Meiland met deze wet in opspraak, omdat de Arbeidsinspectie oordeelde dat de destijds 3-jarige dochter Claire arbeid verrichte in het reality-programma Chateau Meiland. De peuter kwam op tv minder in beeld, maar verscheen wel in betaalde posts op het Instagram-kanaal van haar moeder Maxime Meiland. De inspectie deed niets. Mogelijk omdat het werk minder zichtbaar is. Frankrijk heeft hier een wet voor gemaakt, want zij menen dat werk op sociale media een negatieve invloed kan hebben op de psychische ontwikkeling van kinderen. Zo wordt voor kinderen onder de zestien verdiend geld vastgehouden door een bank tot zij meerderjarig zijn. Anders riskeren ouders een geldboete van 3.750 euro.
Volgens Van Gool zou het Franse systeem ook in Nederland kunnen werken. “Het blijft een moeilijk aspect qua handhaving, maar alsnog denk ik dat het wel een goed signaal zou zijn van de overheid om te erkennen dat dit verdienmodel bestaat en dat je je moet houden aan bepaalde richtlijnen en regels”, zegt ze. De Nederlandse privacywetgeving geldt niet voor kinderen onder de zestien wiens ouders toestemming hebben gegeven voor publicatie van foto’s.
Momfluencers in Nederland
Exacte cijfers over de omvang van ‘mommarketing’ in Nederland zijn niet bekend. Het afbakenen van een momfluencer is volgens Van Gool lastig, want wanneer val je onder deze niche en wanneer niet? Zelf volgt ze onder andere Nina Pierson en Elise Boers waarvan de laatste recentelijk bekend maakte haar tweeling niet meer in beeld te brengen. “Ik heb het idee dat het onderwerp ook bij hunzelf leeft”, zegt Van Gool.
Voor haar onderzoek heeft ze meer dan 25 momfluencers benaderd, slechts twee wilden meewerken aan een interview. “Ik denk dat veel influencers bang zijn voor de oordelen daarover. Ze zeiden het niet letterlijk, maar tussen de regels door maakte ik uit hun reacties op dat ze met dit onderwerp liever niet in de openbaarheid treden. Ik denk dat ze zelf wel aanvoelen dat het niet helemaal lekker zit en dat ze daar zelf ook mee worstelen”, verklaart Van Gool.
Twee kanten
Het momfluencen heeft volgens haar twee kanten: “aan de ene kant is het goed dat moeders kunnen werken en tegelijk voor hun kinderen kunnen zorgen, maar ik denk dat het goed is dat je het niet te ver doortrekt en alles van een kind vastlegt”. Toenmalig staatssecretaris Dennis Wiersma (VVD) zei in 2021 het Franse voorbeeld te willen volgen waardoor nieuwe Nederlandse regelgeving in de maak is.
Het laatste woord over momfluencen is dus nog niet gezegd en trekt de belangstelling van velen. Zo haalde de publicatie van Van Gool’s scriptie op LinkedIn bijna 7.000 likes en werd geprezen door hoogleraren van verschillende rechtsgebieden. Als mogelijk vervolgonderzoek ziet Van Gool de menselijke kant die aan dit onderwerp verbonden is. “Het lijkt me interessant om de ethische kant te onderzoeken: hoe komt zo’n afweging voor dit werk nou tot stand en wat zijn de voor- en nadelen? Daarvoor moet je de vrouwen wel te spreken krijgen”, benadrukt ze.