Carrières in de misdaad: ‘Eenmaal een ton verdiend is er geen weg meer terug’

Een lading drugs onderschept in Nederland. Foto: Ministerie van Defensie (CC0 1.0)
10 - 05 - 2022 ► 11:35



Vorig jaar werd er 70.751 kilo cocaïne onderschept in de Rotterdamse haven met een straatwaarde van zo’n vijf miljard euro. Het is onmogelijk dat dit het werk is van maar één persoon. Hier moet wel sprake zijn van de georganiseerde drugscriminaliteit. Hoe raken mensen hierbij betrokken? “Wanneer criminelen zien dat je het financieel moeilijk hebt dan zijn ze opeens je grote vriend.”

Reggery Gravenbeek weet als geen ander hoe mensen betrokken raken bij deze duistere praktijken. Hij heeft namelijk zelf bijna zeven jaar vastgezeten voor drugshandel, verboden wapenbezit en moord. Inmiddels is hij werkzaam bij Team Enkelband. Hier geeft Reggery jongeren inzicht en behoedt hij ze om de criminaliteit in te gaan. Dit doet hij door zijn eigen verhaal te vertellen. “Tijdens detentie heb ik veel geleerd en betere contacten opgedaan. Toen ik eenmaal vrijkwam wilde ik de andere kant op gaan met mijn leven en zo ben ik ook bij Team Enkelband terecht gekomen.”

Toen Gravenbeek 17 jaar was raakte hij betrokken bij een ernstige ruzie. Hierbij werd hij in zijn gezicht gestoken. Na de steekpartij vroegen mensen in zijn omgeving hoe hij dit ging oplossen. Eén ding was uitgesloten: naar de politie gaan. Dat was geen optie, in de Rotterdamse Zuidwijk los je je eigen problemen op. De dynamiek rondom Reggery veranderde zolang hij niets deed. “Mensen gedroegen zich heel anders naar me, omdat ik deze groep jongens niet terugpakte.” Daarom besloot de toen 17-jarige deze groep er goed van langs te geven. Op zo’n moment gelden de regels van de straat. De politie blijft buiten beeld en iedereen lost zijn eigen conflicten op.

Georganiseerde misdaad complex fenomeen

De georganiseerde misdaad is ingewikkelder dan de ‘gewone’ misdaad. Edward Kleemans is hoogleraar en onderzoeker Criminologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en deed onderzoek naar de carrière van daders in de georganiseerde misdaad. “Volgens de gelegenheidstheorie kan iedereen een misdaad plegen”, vertelt Kleemans. Mensen hebben hiervoor geen bijzondere vaardigheden nodig.

Voor de georganiseerde misdaad ligt dit daarentegen complexer. Een crimineel moet beschikken over allerlei verschillende sociale relaties, die tevens te vertrouwen zijn. In de drugshandel is vaak een internationaal netwerk belangrijk. Drugs moeten van de ene kant van de wereld getransporteerd worden naar de andere kant. Bovendien is de logistiek essentieel. Zo is het belangrijk dat er bijvoorbeeld een schip ter beschikking is om de lading cocaïne over zee te vervoeren. Het is de bedoeling dat de drugs onopvallend meegesmokkeld worden, bijvoorbeeld onder een lading bananen.

Dader als recruiter

Terug naar Reggery, die geruchten hoorde dat de groep waarmee hij ruzie had wapens ging aanschaffen. Vanaf dat moment wist de Rotterdammer niet hoe snel hij ook in het bezit moest komen van een wapen, maar dat kostte geld. Daarom ging Gravenbeek op zoek naar manieren om snel geld te verdienen. “Op straat zag ik hoe sommige mensen beschikten over een groot vermogen en dat kwam echt niet door een gewone baan. Zodoende kwam ik ook in de drugshandel terecht”, vertelt Gravenbeek. In het begin verkocht hij voor iemand anders. Toen hij eenmaal doorhad waar deze jongen zijn drugs vandaan haalde, begon Reggery zijn eigen handelswaar in te kopen.

Er zijn verschillende manieren waarop mensen betrokken raken bij de georganiseerde misdaad. Vaak hebben criminelen problemen waardoor de organisatie niet verder kan draaien. Hiervoor hebben ze dus mensen nodig die beschikken over de capaciteiten en de middelen om deze problemen op te lossen. Juist deze mensen worden dan door criminelen benaderd. “Dit gebeurt via via. Er wordt gevraagd of mensen een havenmeester kennen in Rotterdam die geïnteresseerd is in een samenwerking met de onderwereld”, beschrijft Kleemans.

Rotterdamse havenmedewerker tijdens het aflossen van containerschip. Foto: Eric Bakker

Rotterdamse havenmedewerker tijdens het aflossen van containerschip. Foto: Eric Bakker

“Mensen kunnen ook direct worden gerekruteerd door criminelen. Zo worden bijvoorbeeld mensen benaderd die beschikken over de juiste chemicaliën om drugs te maken. Dit geldt ook voor notarissen. Meestal is deze groep lastig te bereiken, aangezien zij zich niet gemakkelijk in laten met criminelen. Wanneer een notaris dit wel doet is dit heel aantrekkelijk voor criminelen”, vertelt de onderzoeker. Dit zijn de instromers, mensen die op latere leeftijd in de criminele organisatie terecht komen. Mensen kunnen ook instromen door onder andere financiële problemen. Kleemans: “Wanneer criminelen zien dat je het financieel moeilijk hebt dan zijn ze opeens je grote vriend en willen ze je helpen. Voor criminelen zijn deze mensen heel aantrekkelijk, omdat zij nog geen strafblad heeft.”

Bewuste keuze

Een goed voorbeeld is de toeslagenaffaire. “Ik heb hierdoor veel jongeren kapot zien gaan. Deze jongens voelen zich genoodzaakt om zo snel mogelijk geld te verdienen om het thuisfront te ondersteunen. Alleen eenmaal in de haven gesprongen en ze hebben een ton verdiend dan is er geen weg meer terug”, vertelt Gravenbeek. Deze jongens en meisjes hebben een wereld gezien waarin ze geen diploma nodig hebben, om in een korte tijd op een vrij gemakkelijke manier geld te verdienen.

Er zijn mensen die bewust kiezen om de criminaliteit in te gaan. Voor hen is het duidelijk dat ze dealer willen worden en willen doorgroeien in de onderwereld. Deze groep is onbereikbaar en kan niet worden omgepraat. “Deze mensen luisteren uit respect naar mijn verhaal, maar wanneer ik me omdraai gaan ze verder met hun misdaden. Deze jongeren moet je dan ook gewoon laten gaan”, aldus Reggery

Naast de instromers is er nog een andere groep die in de georganiseerde misdaad terecht kan komen, namelijk de doorgroeiers. Dit zijn mensen die al vroeg in contact komen met de misdaad. Dit kan komen middels hun familie of vrienden die al werkzaam zijn in de criminaliteit. Hierdoor is de drempel laag om ook zelf de misdaad in te rollen.

Criminele bedrijfshiërarchie 

Toen Reggery een wapen aanschafte, kwam hij op een niveau waar hij niet wilde zijn. Gravenbeek was doorgegroeid en mocht grotere hoeveelheden drugs verkopen. Hierdoor kwam hij in contact met zwaardere criminelen. Rond zijn twintigste belandde hij in een conflict met een andere criminele organisatie. Bij een ruzie schoot Reggery een andere drugsdealer dood. Op dat moment wist Gravenbeek: “Ik ben te ver in de criminaliteit gerold.” Hij werd veroordeeld tot een celstraf van 12,5 jaar, maar werd al eerder vrijgelaten.

Ondanks dat de Rotterdammer niet zelf in de organisatie zat, wist hij hoe de hiërarchie eruit zag. “Iemand is de baas, deze persoon heeft vaak het meeste geld. Verder heb je nog een chauffeur, mensen die de financiën bijhouden, iemand die alle afspraken bijhoudt. Daarnaast is er een groep die de drugs bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven uitlaadt en anderen die het spul moeten testen op kwaliteit. Nog voordat de dealers het gaan verkopen. Er zijn ook mensen die de opslag van wapens moeten bewaren en er is een groep die de incasso bijhoudt.

Het lijkt nu een gestructureerde organisatie, maar in de praktijk ligt dit iets ingewikkelder. Volgens Kleemans is een criminele organisatie een overtrokken woord. “Een betere beschrijving is het beeld van criminele netwerken waar mensen samenwerken en verbindingen aangaan met elkaar. Het is essentieel om in het achterhoofd te houden dat wie en wat vandaag met elkaar samenwerkt is geen garantie voor de volgende dag.”

Ontsnappen uit de onderwereld

Wanneer iemand de onderwereld betreedt, is er bijna geen weg meer terug. Een criminele carrière is niet alleen een baan, het is een levensstijl. De verdiensten in de drugshandel zijn heel hoog, maar ook onzeker. Op het ene moment zwemmen de criminelen in het geld, maar op het andere moment zitten ze in diepe schulden. Hierdoor blijven misdadigers gevangen in hun eigen web. Volgens Kleemans kan een crimineel toch op een legitieme manier stoppen. “Dit kan bijvoorbeeld doordat iemand van de organisatie zelf ziek wordt of juist dat een familielid gezondheidsproblemen heeft.”

Iemand kan ook besluiten om zijn leven om te gooien en iets compleet anders gaat doen. Dit overkwam Gravenbeek. Na zijn detentie werd hij nog door andere criminelen benaderd. “Ik kwam stabiel uit de gevangenis. Naast dat andere criminelen benieuwd waren hoe het ging, wilden ze ook graag weer met mij in zee.” De net vrijgelaten Rotterdammer wees dit af en vertelde dat hij zijn eigen kant op wilde gaan. Dit werd gerespecteerd en ze lieten hem verder met rust.

Nu begeleidt Reggery jongeren om te voorkomen dat zij een criminele carrière beginnen. Hij heeft een instinct om te zien of iemand in de criminaliteit zit. “Ik zie het aan de manier waarop iemand zich kleedt, hoe hij of zij hangt en aan de inzet op school.” Gravenbeek probeert jongeren die wel zijn afgegleden in de criminaliteit uit de buurt te houden van jongens die nog twijfelen. Het belangrijkste volgens de Rotterdammer is dat andere jongeren niet worden besmet met het criminele virus. Verder maakt Gravenbeek films over criminaliteit. Op 31 maart kwam zijn nieuwe film, Shank, uit over het messengeweld onder jongeren.

Babet Muehlhaus



Geen reacties mogelijk.

artikelen van Babet Muehlhaus:
Huiselijk geweld tijdens coronacrisis: ‘We zien alleen topje van de ijsberg’
Carrières in de misdaad: ‘Eenmaal een ton verdiend is er geen weg meer terug’