Verdachten met een buitenlandse nationaliteit komen in Nederland vaker voor de rechter, krijgen vaker een straf opgelegd en belanden uiteindelijk ook vaker achter de tralies. Tot die conclusie kwamen de Leidse onderzoeker Hilde Wermink en de Amerikaanse socioloog Michael Light. Hun bevindingen werden onlangs gepubliceerd in European Sociological Review.

Wermink en Light deden zo’n vijf jaar over het onderzoek, waarbij ze de criminele geschiedenis van zo’n 18.000 verdachten analyseerden. Niet alleen stellen ze vast dat verdachten met een buitenlandse nationaliteit vaker voor de rechter komen en vaker een gevangenisstraf krijgen opgelegd, zij leggen ook uit hoe het kan dat verdachten met de Nederlandse en een buitenlandse nationaliteit verschillend worden gestraft.

Door interviews met rechters en officieren van justitie komen Wermink en Light erachter dat de taalbarrière en het vluchtgevaar verklaren waarom verdachten zonder de Nederlandse nationaliteit vaker een gevangenisstraf krijgen. Ook hebben buitenlandse verdachten vaker geen vaste verblijfplaats in Nederland, waardoor taakstraffen lastig uitvoerbaar zijn. Tenslotte is er sprake van ergernis bij rechters en officieren “wanneer verdachten zonder Nederlandse nationaliteit enkel hier zijn met het doel om delicten te plegen.”

Veel factoren

Onderzoeker en strafrechtadvocaat bij Cleerdin & Hamer Advocaten Patrick van der Meij vertrouwt de resultaten van het onderzoek, maar ziet de conclusies niet direct terug in zijn werk als strafrechtadvocaat. “De straftoemeting hangt af van heel veel factoren, zoals de soort criminaliteit en of het bijvoorbeeld bij toeval is ontdekt. Of is de politie bezig met de opsporing van bepaalde vormen van criminaliteit?”

Van der Meij ziet dat een buitenlandse nationaliteit soms zelfs voordelig kan zijn voor de uiteindelijke strafoplegging. Zoals bij verdachten van buiten de Europese Unie die in een hennepkwekerij worden aangetroffen en worden gezien als verzorger of bewaker van de kwekerij. “Deze verdachten hebben geen antecedenten en beheersen de Nederlandse taal niet. Er is veel ruis in het verhoor en de verhalen die worden verteld zijn vaak onnavolgbaar. Bovendien zijn die verdachten ook niet de personen waarnaar men op zoek is. Die verdachten worden na verhoor vaak gewoon uitgezet.”