De Wim Hof Methode: Baas in eigen lichaam

Foto Gerard van Tilburg
18 - 03 - 2021 ► 20:15



Met een vastberaden blik staart Johan (65) naar het ijskoude water. Hij staat op het punt om zich, midwinter, onder te dompelen in de Rijkerswoerdse plassen in Arnhem. ”Toen ik het voor het eerst deed, voelde het alsof er messen in heel mijn lichaam werden gestoken.” En toch is hij niet de enige die geheel op zijn Wim Hofs regelmatig de kou opzoekt. Aanhangers van de Wim Hof Methode (WHM) zwemmen in ijswater, douchen op de koudste stand en staan ‘s winters niet op de schaatsen maar in hun zwembroek. Wáárom doen mensen dit? Het geeft een gevoel van overwinning en macht over je eigen lichaam, blijkt het antwoord.

De Wim Hof methode, wat is dat eigenlijk? De ook wel Iceman genoemde Hof baseert zijn methode op drie componenten: ademhalingsoefeningen, meditatie en kou. Zijn site staat vol met mini classes, oefeningen en tips en tricks. En het blijft allemaal niet onopgemerkt. Wim Hof is inmiddels uitgegroeid tot een ware wereldster en wetenschappelijke onderzoeken naar Hof zijn er dan ook al heel wat. Toch blijft écht hard wetenschappelijk bewijs voor vele heilzame effecten uit. Behalve als we kijken naar het effect van de WHM op het immuunsysteem. Dát lijkt grensverleggend onderzoek.

Het immuunsysteem onderdrukken
In 2014 ontdekten wetenschappers van het Radboudumc in Nijmegen dat een groepje gezonde jonge mannen die getraind waren door Hof hun autonome zenuwstelsel en daarmee hun immuunsysteem konden beïnvloeden. Ze werden geïnjecteerd met een (ongevaarlijk) bacteriebestanddeel en hadden een minder actieve reactie van het immuunsysteem dan de ongetrainde testgroep. Hoofdonderzoeker Matthijs Kox legt uit waarom dat zo bijzonder is. ”Het autonome zenuwstelsel wordt autonoom geacht en is dus niet iets wat je willens en wetens zomaar kunt beïnvloeden, dit geldt ook voor het immuunsysteem. Het is dus uniek dat je door middel van deze relatief simpele technieken in staat bent om toch grote effecten te hebben op het autonome zenuwstelsel en daarmee op het immuunsysteem.”

Het immuunsysteem ruimt infecties en overbodige celresten op. Bij mensen met een auto-immuunziekte valt het immuunsysteem het lichaam zelf aan. ”Deze patiënten krijgen nu medicatie om hun immuunsysteem te remmen. Zij hebben daarom misschien baat bij dit soort technieken.” In het geval van infectieziektes (een infectie met een virus, bacterie of schimmel) liggen de zaken heel anders. ”Daarbij heb je juist je immuunsysteem heel hard nodig om de indringer van buitenaf te bevechten. Dus daar zie ik niet meteen een toepassing van deze technieken.” Toch was het niet gevaarlijk voor de gezonde Wim Hof-aanhangers om hun immuunsysteem te onderdrukken. In de eerste plaats omdat het geen échte bacterie was die geïnjecteerd werd, maar een model voor een ontsteking die het immuunsysteem fopte. Hiernaast zou het in normale situaties inderdaad misschien niet goed zijn om constant je immuunsysteem te remmen. Maar, verklaart Kox: ‘’Wij hebben geen bewijs dat zij hun immuunsysteem zo sterk remmen dat zij meer last hebben van infecties of dergelijke.’’

Guido Soeteman werd een ware clickbait met zijn stunt als ‘ijsschaker’

Guido ijsschaker

In December 2016 haalde een vriend hem over om een keertje spontaan de Rijn in te springen. Inmiddels is Guido Soeteman (28) dagelijks – nu al meer dan zeventig dagen op een rij – in het koude natuurwater te vinden. Hij werd een nationale bekendheid toen hij afgelopen winter besloot te schaken in het ijs. De stunt bereikte ook de Iceman himself en Hof heeft de uitdaging om volgende winter een potje te schaken geaccepteerd – uiteraard in het ijs.

Hoewel Guido overtuigd is van de vele fysieke voordelen, gaat het hem vooral om elke keer een uitdaging overwinnen. ”Aan het uiterste discomfort zit ook weer comfort. Want als je merkt dat er ineens hitte in je lichaam ontstaat op het moment dat je het eigenlijk koud zou moeten hebben, dan is de wereld comfortabeler geworden omdat je die discomfort, de kou, bent aangegaan. Het gaat om het contrast, ik kan nu meer van de warmte genieten.”

 ”Aan het uiterste discomfort zit weer comfort”

Volgens Guido helpt de kou om bewuster met je lichaam bezig te zijn. ”Vroeger zat ik veel in m’n hoofd: veel piekeren, veel nadenken. Dat brengt je in een staat van minder verbinding, je maakt steeds meer met je hoofd beslissingen.” De kou zorgt er volgens hem voor dat je actief in je hele lichaam aanwezig bent. ”En dat is een mooi concept, maar het is nog een veel mooiere ervaring.”

 ”Veel mensen hebben depressie, spanningen en stress. Dan is de kou heftig om op te zoeken, maar eigenlijk is hun leven heftig. De kou is een klap in hun gezicht omdat de waarheid boven water komt, letterlijk.” Wat er in de wereld speelt, bijvoorbeeld de coronamaatregelen, raakt Guido naar eigen zeggen veel minder. ”De kou vertelt mij: zorg dat je jezelf warm houdt. En dat kun je ook als metafoor zien.”

Guido vindt het inspirerend om te zien hoeveel mensen nu de kou opzoeken dankzij Wim Hof. ”Hij helpt mensen meer in hun lichaam te komen en de kou te omarmen.”

Autonomie
De bekende Nederlandse filosoof – ook wel Denker des Vaderlands – René Gude kreeg botkanker en bleek in 2014 niet meer beter te worden. In een YouTube video van Vice (12:10) sprak hij over wat de WHM voor hem deed. ”Misschien is het een beetje zoals het autonome immuunsysteem, ik wil zelf ook een beetje autonoom zijn. (..) Er komt een gevoel van controle terug, en dat vind ik heel erg fijn.” Dit gevoel van autonomie lijken veel Wim Hof-aanhangers te delen. Zo vertelt Bianca Bakker (42) in een interview met de Volkskrant: ”Het moment dat ik uit zo’n ijsbad stap, voel ik me enorm sterk. Alsof ik de hele wereld aankan.” Ook Matthijs Kox herkent dit. ”Reumapatiënten zijn compleet afhankelijk van medicatie en externe factoren. Als er iets is wat je zelf zou kunnen doen – empowerment – dan zou dat een heel mooi perspectief zijn. Daarom is het ook de moeite waard om dit uit te zoeken. Om mensen meer grip te geven op hun eigen ziektelast, zodat je niet compleet overgeleverd bent aan de pillen en aan de dokters.” Wim Hof heeft het vaak over zelf de controle nemen. In diezelfde YouTube video van Vice (18:04) legt hij uit dat zijn methode mensen leert om controle te krijgen over hun geluk, gezondheid en kracht.

”Ik wil zelf een beetje autonoom zijn”

Iets overwinnen en erachter komen wat je lichaam aan kan, zou misschien ook met iets anders dan kou kunnen. Maar dat de kou een bijzonder effect geeft, is wel duidelijk. Als Johan de Rijkerswoerdse plassen weer uitloopt, straalt hij. ”Ik begin helemaal te gloeien, dat voelt zo goed. Het is elke keer weer een overwinning.” Ook Kox herkent dit. ”De kou brengt een bepaalde frisheid en mindset. Je ziet als mensen eruit komen dat ze helemaal euforisch zijn. Het geeft een enorme feel-good factor.” Of de kou directe effecten heeft op het immuunsysteem, gaan Kox en zijn team binnenkort laten zien. Zij deden al een vervolgstudie op het onderzoek uit 2014 om te kijken of er een verschil is tussen de effecten van kou en de effecten van ademhalingsoefeningen. Dit staat op het punt van publicatie en is dus nog strikt geheim, wel laat Kox weten dat meditatie duidelijk de minst dominante rol heeft in de drietrapsraket van de WHM.

Reuma en de WHM
Het meest recente uitgebrachte onderzoek was een proefstudie in 2019. Hieruit bleek dat reumapatiënten minder last hadden van klachten na de Wim Hof-training. Hierbij werd vooral gekeken of de WHM veilig was en zonder bijwerkingen; dat was zo. En als er al iets gebeurde, dan ging het de goede kant op. Een groter onderzoek gaat nu naar een veel groter scala aan reumapatiënten kijken.

 Tijdens al deze onderzoeken vond Kox het bijzonder om te zien hoe inspirerend Hof is. ”Hij kon aan een groep toch wel sceptische mannen in no-time een gevoel van bonding geven. Wim is een echte team-builder.” Maar waar hij zich het meest over verbaasd heeft, zijn toch de resultaten. ”Toen we het gingen analyseren, viel alles gelijk samen als een puzzel. Dat heb je niet zo vaak in de wetenschap.” Hof beweert zelf dat iedereen kan doen wat hij doet. Ook Kox is daarvan overtuigd. ”Aan het eind van de training kunnen die mensen écht lang in een ijsbad zitten. Veel langer dan ze zelf ooit hadden gedacht.”

Hoewel veel effecten nog niet wetenschappelijk zijn bewezen, is Johan helemaal overtuigd. ”Het voelt zó goed, ik denk dat het misschien nog wel beter voor je is dan gedacht wordt.” Zelf heeft onderzoeker Kox de verleiding van een ijsbad nog kunnen weerstaan. Ten eerste omdat hij naar zijn weten niet ziek is en dus betwijfelt of hij er baat bij heeft. Daarnaast wil hij afstand bewaren van datgene wat hij onderzoekt. ”Ik wil niet helemaal mee springen met een Wim Hof fanclub.” Maar, hij voegt daaraan toe, zolang je gezond bent en het werkt voor jou, dan is het goed. Dus Johan mag van Kox nog zo vaak als hij wil de Rijkerswoerdse plassen in – al is het maar voor een beetje autonomie.

 

 

S.J.E. Wouda



5 reacties op “De Wim Hof Methode: Baas in eigen lichaam”

  1. Johan says:

    Erg goed geschreven en enthousiasmerend om hier meer van te willen weten en zelf ook WHM te gaan ervaren

  2. Anna says:

    Wat een professioneel artikel! Misschien leuk om zelf ook een keer in een ijsbad te springen voor het eigen ervaringscomponent

  3. Katharina says:

    Wauw interessant stuk! Lekker geschreven ook. 10/10 would recommend

  4. Phine says:

    Goed artikel!!

  5. Fleur says:

    Wat een bikkel is die Johan en wat leuk geschreven! Hoop in de toekomst nog veel te horen van deze auteur. Knap staaltje werk :)

artikelen van S.J.E. Wouda:
De Wim Hof Methode: Baas in eigen lichaam