Regenwouden nemen CO2 op en zijn daardoor van invloed op de klimaatverandering. Maar in welke mate? Professor Wouter Peters (Universiteit Wageningen) doet onderzoek naar de koolstofkringloop in de atmosfeer, onder andere in de Amazone.

Waar komt die specifieke belangstelling vandaan?

Hoeveel CO2 we als samenleving wereldwijd opnemen en uitstoten is inmiddels bekend en dat is ook makkelijk te meten. Maar over de koolstofuitwisseling in het regenwoud weten we een stuk minder. We weten dat het regenwoud een belangrijke rol heeft bij het opnemen van CO2, maar hoe groot de balans is tussen opname en uitstoot van CO2, en dus de vastlegging in het regenwoud, dat weten we niet. Je kunt hier een parallel naar het coronavirus trekken – hoe minder zuurstof de longen op kunnen nemen, hoe zieker de patiënt. Dat geldt ook voor het regenwoud. We weten nog niet hoeveel CO2 het regenwoud kan verwerken. En dat kan vergaande implicaties hebben voor de snelheid van de klimaatverandering. Afhankelijk van hoe zo’n bos zich gedraagt of gaat gedragen, hebben we misschien 15 jaar minder de tijd om klimaatverandering tegen te gaan. Of misschien 15 jaar meer.

U geeft leiding aan de groep “Koolstofkringloop en Atmosferische Samenstelling” die de stijgende concentraties van koolstofdioxide in de atmosfeer onderzoekt. Hoe doen jullie dat in de Amazonegebieden?

Het is eenvoudig om in je eigen tuin CO2 te meten, maar daarmee heb je maar beperkt zicht op de situatie. Meten op een hogere plek, waardoor je ook de tuinen van je buren meeneemt of zelfs de hele stad, vertelt je al een stuk meer. Het Amazonegebied is nog niet voldoende in kaart gebracht, omdat metingen op de grond maar beperkt plaats kunnen vinden. Daarom vliegen wij met vliegtuigjes over het Amazonegebied op verschillende hoogtes van 300 meter tot 5 kilometer en doen we CO2-metingen. Zo brengen we een gebied van duizenden kilometers in kaart en kunnen we dus een veel betere inschatting maken.

U doet niet enkel onderzoek in de regenwouden, maar ook in het arctisch gebied. Hoe verhoudt de situatie zich daar tot die in de regenwouden? Missen we daar ook data?

Over het arctisch gebied is er meer bekend, omdat het makkelijker bereikbaar is. We hebben daar betere meetgegevens. De grootste vraag daar is hoeveel koolstof er in de grond zit en hoe dat zich gedraagt, al is de verwachting niet dat het snel in grote hoeveelheden vrij zal komen. Het arctisch gebied is qua oppervlakte ook een stuk kleiner. De tropen zijn de echte onbekende.

Wat zou er naar uw mening moeten gebeuren om het regenwoud zoveel mogelijk te behouden?

We moeten in ons beleid inzetten op bescherming van de bestaande gebieden en het bos niet verder inperken. Daarnaast moeten we de versnippering van het landschap tegengaan. Onderzoek laat zien dat zelfs een weg aanleggen door het regenwoud zorgt voor meer kwetsbaarheid. Door het opdelen van het regenwoud in kleinere gebieden (wat een weg doet), kan er in de bossen langs die wegen makkelijker brand ontstaan en is het gevaar van illegale houtkap groter. Het heeft ook implicaties voor de biodiversiteit. Dus zelfs het inperken van het regenwoud op kleine schaal, moeten we zoveel mogelijk tegengaan.

Als we weten wat het regenwoud aan koolstof opneemt, zijn we dan klaar? Of is er nog meer te onderzoeken?

Het volgende dat moet worden onderzocht is wat de rol is van het aangrenzende land, waar het bos overgaat in landbouwgebied, in het bevorderen van koolstofopname. Die gebieden waren eerst savanne, nu wordt er landbouw bedreven, maar ook die gebieden zijn belangrijk voor de koolstofopname. We moeten onderzoeken hoe we ervoor kunnen zorgen dat we daar geen verdere grote schade berokkenen, maar toch boeren in staat stellen om juist daar voedsel te verbouwen.

Foto: Olaf (Flickr, CC BY-ND 2.0)