Een GHB-verslaving zit in een klein hoekje. GHB is eenvoudig te maken en omdat het je zelfvertrouwen en libido verhoogt, zien gebruikers het als de ‘ideale drug’. Hoewel de gevaren groot en bekend zijn, stijgt het aantal gebruikers de laatste jaren. Dat is problematisch, want GHB-verslaving is een van de moeilijkst te behandelen verslavingen. Harmen Beurmanjer, GHB-deskundige en wetenschappelijk werknemer bij Novadic Kentron, doet onderzoek naar behandelmethoden. “Vaak heeft de gebruiker zelf niet door dat hij of zij verslaafd is.”

Wat maakt een GHB-verslaving zo moeilijk te behandelen?
“GHB moeten we onder begeleiding detoxen (afbouwen), net zoals bij een alcohol- of heroïneverslaving. Voor die verslavingen zijn goede substituten (vervangers) beschikbaar, waardoor ze makkelijker te behandelen zijn. Voor GHB bestaat er nog geen substituut en dus moeten we GHB detoxen met GHB. Hierdoor blijven mensen tijdens het afbouwproces onder invloed, wat het herstel lastiger maakt.

Ook heeft GHB een heel korte halfwaardetijd, waardoor het stofje snel uit het lichaam verdwijnt. Omdat GHB een remmende stof is, bouwt het brein tegenreacties op. Hoe meer je gebruikt, hoe meer tegenreacties het brein geeft. Hoe meer tegenreacties, hoe meer mensen moeten gebruiken. Om de onthoudingsverschijnselen te onderdrukken, moet je om de twee uur GHB gebruiken. Anders ervaren mensen enorme onrust.

Nog een andere reden: drink je veel alcohol, dan heb je de volgende dag een kater. Dit noemen we een feedbackloop. Dit element ontbreekt bij GHB. Er zijn geen voelbare na-effecten, maar dat maakt het middel niet onschuldig. Als een GHB-gebruiker strak doseert, valt het niet op dat hij verslaafd is. Mensen lijken daarom vrij lang op hoge doseringen te functioneren. Omdat GHB prikkels onderdrukt, weet een gebruiker niet meer hoe hij moet functioneren zonder GHB. Dit moet je ‘weer opnieuw gaan leren’, maar dit zorgt voor angst. En angst is een grote voorspeller van terugval binnen een verslaving. Het brein zegt: ‘ben je bang? Meer GHB gebruiken!’”

Wat ziet u als de meest geschikte behandelmethode?
“Tijdens het detoxen werken wij veel met farmaceutische GHB, dat is GHB ontwikkeld door een apotheek. Hier hebben we goede ervaringen mee omdat er geen complicaties ontstaan. Verder moeten we een totaalplaatje aanbieden. Dat klinkt misschien cliché, maar de ene verslaafde is de andere niet. Er zijn cliënten die hun baan of huis verloren zijn, maar er zijn ook cliënten die naast hun GHB-verslaving weinig andere problemen hebben. Iemand detoxen die geen dak boven zijn hoofd heeft of geen dagbesteding, heeft geen zin. We helpen de cliënt in de zoektocht naar een huis en we kijken samen met de cliënt hoe hij zijn dag kan invullen. Zo werken we samen met de cliënt aan een langeretermijnvisie.

Ook hebben GHB-verslaafden vaak stemmings- en angststoornissen waarbij zij goed begeleid moeten worden. Uit onderzoek weten we dat GHB op de korte termijn angstdempend, maar op de langere termijn angsverhogend werkt. Vaak heeft een gebruiker niet door dat hij verslaafd is, want zolang hij GHB gebruikt is er weinig onthouding. Het is daarom van belang dat je de cliënt inzicht geeft in de dynamiek van het middel, om bewustwording te creëren.”

Begin dit jaar pleitte D66 voor een regulering van nu nog verboden drugs, waaronder GHB. Wat vindt u hiervan?
“Wat mij opviel aan het voorstel is dat het heel verschillend is geïnterpreteerd door de opstellers van het plan. Een aantal was pro-legalisering en anderen waren vooral anti-criminalisering. Het werd voor mij niet helder wat de exacte insteek was.

Ik denk dat legalisering van harddrugs geen goed idee is. Met legaliseren van GHB en andere verdovende middelen geef je een signaal af van ‘het is veilig’. Maar dat is het niet; neem iets te veel GHB en je ligt in het ziekenhuis.

Het argument tegen criminalisering gaat in mijn optiek niet op. Als we kijken naar de productie van drugs in Nederland, is het merendeel bedoeld voor de buitenlandse markt. Legaliseer je harddrugs in Nederland, dan legaliseren we misschien twintig procent. Daarmee houd je nog steeds de problemen rondom criminaliteit vast.

Ik ben een voorstander van regulering van drugs. Daarmee geven we aan dat het niet gezond is en dat je het beter niet kunt doen, maar een gebruiker krijgt geen straf. Dat is het goede aan dit beleid: als je een keer gebruikt en het gaat mis, kun je gewoon naar het ziekenhuis gaan zonder verdere consequenties.”