‘Duurzaam vliegen bestaat niet’

Foto: Pexels
26 - 04 - 2019 ► 08:41



Je moet je gesprek toch even staken, zojuist vloog er een enorm vliegtuig over. Het passeren van dit voertuig gaat niet onopgemerkt vanuit je terrasstoel op een Leidse gracht. Tijdens het hoogseizoen is het een komen en gaan van vliegtuigen boven deze stad. Het zorgt voor een enorme wirwar in het luchtruim, niet alleen boven Leiden. Het vliegtoerisme blijft groeien, met grote gevolgen.     

In zijn proefschrift stelt Paul Peeters, Lector ‘duurzaam verkeer en toerisme’ dat we in 2100 negen keer zoveel vliegen als nu. Met deze enorme groei lijkt het halen van de klimaatdoelen nog ver weg. Zijn vooruitziende blik blijkt nu al te kloppen. Voorlopig zijn de vooraf gestelde afspraken uit het Klimaatakkoord niet haalbaar concludeert het Planbureau voor Leefomgeving (PBL). De afspraken uit het Klimaatakkoord zouden moeten helpen de opwarming van de aarde tegen te gaan.

Een van de redenen die Peeters noemt voor de groeiende luchtvaart is het goedkope vliegtoerisme. Op dit moment vliegen er al zo’n 3,7 miljard passagiers per jaar over de aarde; over vijftien jaar is dat aantal verdubbeld stelt Peeters. Steeds meer mensen nemen het vliegtuig.

Leefbaar Leiden
Het is niet de vraag óf deze groeiende aantallen effect hebben op inwoners van Nederland, maar hoeveel. Een stad zoals Leiden ondervindt veel gevolgen aan de toenemende luchtvaart. De Sleutelstad ligt nog geen 15 km verwijderd van Schiphol en is hiermee een belangrijke aanvliegroute naar de luchthaven. En dat niet alleen, veel autoverkeer gaat langs Leiden om het vliegveld te bereiken. De combinatie van zowel vliegen als autoverkeer zorgt voor veel luchtvervuiling. Bovendien is het is sinds kort bekend dat vliegtuigen ultrafijne stofdeeltjes uitstoten die heel schadelijk zijn voor je longen, vertelt Peeters. “In het Amsterdamse bos, was al te zien dat de concentratie van deze deeltjes was verhoogd.” Voor een stad als Leiden zal dit niet anders zijn, ondanks dat Leiden iets verder van Schiphol ligt. Wanneer de wind ‘verkeerd’ staat komen deze deeltjes ook in Leiden terecht. Internationaal zijn hier ondertussen “grote zorgen over”, stelt Peeters. Waar eerder werd gedacht dat de uitstoot van ultrafijne stofjes niet noemenswaardig was, blijkt de realiteit zorgwekkend.

Peeters vertelt dat de gevolgen voor Leiden veel verder gaan dan alleen de uitstoot van CO2 door (vliegverkeer). “Eén van deze gevolgen is geluidsoverlast, dat kun je ook gewoon horen als je in Leiden woont”, geeft hij aan. Dit is een groeiend probleem in het hoogseizoen, zeker omdat vluchten bijna 24 uur per dag vertrekken. “Veel inwoners worden ‘s nachts wakker, het is bekend dat het slecht is voor je gezondheid.”

Met de beschreven gevolgen is het te hopen dat er snel een einde komt aan de eindeloze hoeveelheid vluchten die vertrekt en aankomt bij Schiphol. Momenteel zit de luchthaven bijna aan zijn plafond, met 500.000 vluchten, maar hoelang dit plafond standhoudt is volgens Peeters nog maar de vraag.

Toeziende Raad
Toch is een oplossing nog niet zo makkelijk. Gemeente Leiden gaat niet over Schiphol, maar speelt hier wel een rol in. Leiden heeft namelijk een plek in de Bewoners Omgeving Schiphol, in deze Raad komen belanghebbenden bijeen om elkaar te informeren over ontwikkelingen rondom de luchthaven en samen het dialoog aan te gaan. Hiermee dragen deze steden een eenduidig standpunt uit naar buiten en bieden ze een leidraad voor de ontwikkelingen rondom Schiphol. Een duidelijk standpunt dat hierin naar voren komt is dat de opbrengsten van de luchthaven niet mogen zorgen voor negatieve invloed op het milieu. Alsmede op de leef- en woonomstandigheden van bewoners rondom de luchthaven. De Raad ziet in dat geluidsoverlast en uitstoot van vliegtuigen het milieu aantast en een risico zijn voor de gezondheid. Zij vinden de veiligheid van inwoners rondom de luchthaven de hoogste prioriteit, hier moet ook rekening mee worden gehouden bij het nemen van beslissingen. Daarom zijn ze van mening dat de uitstoot van schadelijke stoffen en het geluidsoverlast moet worden teruggedrongen. De Raad ziet ook graag dat het gebruik van milieuvriendelijke vervoersopties wordt aangemoedigd.

Tegelijkertijd wil de Raad ook een ontwikkeling van Schiphol stimuleren, wat haaks staat op de eerder genoemde standpunten. Zelf wordt het op de site al beschreven als een ‘dubbeldoelstelling’. De Raad vindt het namelijk ook belangrijk dat Schiphol zijn unieke positie behoudt in Europa. Momenteel zien zij de luchthaven als een kwalitatief hoogwaardige luchthaven, die goede verbindingen met belangrijke wereldwijde steden mogelijk maakt. Schiphol moet daarom volgens hen wel kunnen blijven concurreren met andere luchthavens in Europa.

Trein als duurzaam alternatief
Niet alleen de Bewoners Omgeving Schiphol benoemt het, maar ook Peeters beschrijft het in zijn proefschrift. We kunnen beter kijken naar vervoer dat minder belastend is voor het milieu. “De ontwikkelingen voor duurzaam vliegen gaan nog niet zo snel”, vertelt Peeters. Daarnaast zijn de huidige duurzame vliegtechnieken zo duur dat dit nog geen alternatief biedt voor de huidige vluchten legt hij uit. “Duurzaam vliegen bestaat niet, we moeten gewoon minder vliegen.”

Een goed alternatief voor al het vliegverkeer is de trein. Volgens Peeters vliegen we momenteel het meest binnen (West)-Europa. Een heel groot deel hiervan zou prima kunnen per trein in plaats van met het vliegtuig. “Veertig jaar geleden deden we dat ook: toen gingen we gewoon met de trein, auto of bus. Nu willen we dat niet meer omdat vliegen een stuk sneller en goedkoper is.” Zeker de korte afstanden zoals naar Brussel, Berlijn of Parijs zijn prima af te reizen met de trein. “Je bent wel een beetje merkwaardig bezig als je niet met de trein naar Parijs gaat”, vindt Peeters.

Ondanks dat de trein een goed en duurzaam alternatief is vallen veel reizigers nog over de hoge prijzen voor de trein. Ook zitten internationale treinen vaak helemaal volgeboekt. “Kennelijk is er met deze hoge prijzen al een markt voor het treinverkeer, moet je je voorstellen wat dat doet voor de markt als ze meer treinen laten rijden.” Maar ook hierin zet de groei zich langzaam in gang, onlangs werd de nieuwe Eurostar geopend. De verbinding vanuit Londen naar Amsterdam, die je in vier uur thuisbrengt. De NS hoopt in 2020 ook een verbinding te hebben van Amsterdam naar Londen, waarmee dit een volwaardig alternatief wordt voor het vliegtuig. Waar deze trein nu nog twee keer per dag vertrekt is dat later dit jaar al drie keer en waarschijnlijk in 2020 vijf keer, vertelt Peeters.

Bewustwording groeit
Deze groei is ook zichtbaar bij de Treinreiswinkel in Leiden. De internationale trein wordt een steeds populairder alternatief voor het vliegtuig. In 2018 steeg het aantal passagiers met 30 procent ten opzichte van 2017. Vooral op de korte afstanden, zoals Brussel, Berlijn en Parijs wordt vaker gekozen voor de trein. NS zag het aantal reizigers naar Berlijn met 9 procent toenemen en naar Brussel met 12 procent. Ook gingen meer mensen met trein naar Parijs, het traject Amsterdam-Brussel-Parijs groeide met 6 procent.

Ook universiteiten en hogescholen kiezen vanuit milieuoverwegingen vaker voor een groepsreis per trein. Student Maddy Vangangelt denkt regelmatig mee over de organisatie van deze reizen: “we kiezen momenteel voor plaatsen in Europa die goed bereikbaar zijn per trein.” Door deze keuze hoopt ze medestudenten ook een stukje bewustwording mee te geven. “Het is helemaal niet nodig om te vliegen.”

Bij wetenschappers van universiteiten groeit de bewustwording ook. Ongeveer veertienhonderd wetenschappers ondertekenden onlangs de klimaatbrief, waarin gezamenlijk de strijd wordt aangegaan tegen klimaatverandering. Hierin wordt beschreven dat wanneer mogelijk, er gebruik gemaakt moet worden van een duurzame reisalternatieven voor het bezoeken van conferenties. Gezamenlijk willen ze het vliegverkeer terugdringen.

De impact is bij een groot deel van een bevolking kennelijk bekend. Alleen is het nu tijd voor een goede milieubewuste uitwerking en daarbij passend gedrag. Het milieu wacht.

jannetharthoorn



Geen reacties mogelijk.

artikelen van jannetharthoorn:
Leids Citizen Science Lab start plasticproject
Bijen laten zich door koud weer minder zien
‘Duurzaam vliegen bestaat niet’