Deze dagen zijn spannend voor Brexit. Op 13 maart is de aangepaste uittredingsovereenkomst van May opnieuw weggestemd in het Britse Lagerhuis. Maar ook een No Deal-Brexit – waarbij het VK zonder enige afspraken de EU verlaat – is door politici weggestemd. Joris Larik, specialist in EU-recht aan de Universiteit Leiden, deed onderzoek naar de gevolgen van Brexit voor internationale akkoorden. 

Na de stemming van 13 maart lijkt de onderhandelingssituatie van nu een beetje een doodlopend pad, toch?

“Het is inderdaad een lastige situatie. Het VK kan om uitstel van de Brexit vragen, maar dat is wel afhankelijk van de toestemming van de EU – dus met name van alle lidstaten. Als daar ook maar één veto tussen zit, komt er geen uitstel en blijft de Brexit-datum 29 maart. En dat is dan ook de tweede optie – en dat is het ironische – dat het verwerpen van No Deal in het Lagerhuis, alsnog kan leiden tot een No Deal. Dat is namelijk wat er zal gebeuren op 29 maart als er geen andere oplossing komt.

Ook bestaat er verwarring over de overgangsperiode van 21 maanden en de toekomstige betrekkingen tussen het VK en de EU. Daar zou namelijk tijdens die periode over worden onderhandeld, en ze zouden daarna pas in werking treden. Zonder uittredingsovereenkomst is er geen transitie, dus dan sta je met lege handen.”

Volgens een onderzoek van de Financial Times moet het Verenigd Koninkrijk na de Brexit opnieuw onderhandelen over minstens 759 verdragen. Hoe denkt u dat dit de wereldpositie van het land zal beïnvloeden, mocht Brexit inderdaad succesvol zijn?

“Ook daarvoor was die transitieperiode bedacht. Tijdens die 21 maanden – dus tot eind 2020 – zou het VK over nieuwe overeenkomsten mogen onderhandelen, met name om bestaande EU-verdragen te vervangen. In een No Deal-scenario vervallen die dus per 30 maart. En omdat alle EU-verdragen met derde landen dan ook zouden vervallen voor Groot-Brittannië, zou het land niet alleen een harde splitsing hebben met de EU, maar ook met een groot deel van de rest van de wereld.

Dan zou Groot-Brittannië dus met enorm veel landen nieuwe handelsakkoorden moeten onderhandelen; iets waar het eigenlijk geen ervaring mee heeft – want dat hebben ze de EU laten doen de afgelopen 40 jaar. Dat zet het VK in een hele moeilijke en zwakke positie. Landen als Japan, India en de VS weten dat bovendien ook: voor hen vormt het een gelegenheid om betere voorwaarden uit de nieuwe handelsverdragen te halen.”

Wat voor effect hebben de Brexit-onderhandelingen op de gewone burger?

“De onderhandelingen zelf bestaan natuurlijk vooral uit jargon, maar ze hebben veel gevolgen voor de gewone burger. Je hoort ook vaak dat, na Ierland, Nederland en zijn economie het hardst zullen worden getroffen. Zeker het Nederlandse bedrijfsleven zal problemen ervaren, vooral in een No Deal-scenario, omdat er dan weinig tijd is voor aanpassingen. Tegelijkertijd is Nederland er wel in geslaagd om zich enigszins goed voor te bereiden op Brexit: er is bijvoorbeeld een meldpunt en de regering verstrekt veel informatie.

Maar het is niet alleen het bedrijfsleven: ook Nederlandse studenten zullen het moeilijker krijgen om bijvoorbeeld naar het VK te gaan om te studeren. Vrij verkeer van personen is niet meer van toepassing; je kunt worden gediscrimineerd; collegegeld wordt veel hoger. Ook voor Britse studenten en burgers in het algemeen, waar we er best wat van hebben in Nederland en de EU, wordt het moeilijk. Dat zorgt voor een sterke en pijnlijke persoonlijke dimensie.”