Binnen het wetenschappelijk onderwijs staat onderzoek hoog in het vaandel. Maar hoe betrek je studenten eigenlijk in onderzoek? Mayke Vereijken, onderzoeker en onderwijskundig adviseur van ICLON (Interfacultair centrum voor lerarenopleiding, onderwijsontwikkeling en nascholing van de Universiteit Leiden), onderzocht dat voor het medische onderwijs.

Wat heeft u precies onderzocht?

“Ik heb gekeken hoe we geneeskundestudenten beter kunnen betrekken in onderzoek. Dat is vooral belangrijk omdat het studenten voorbereidt op hun loopbaan en hen leert omgaan met complexe vraagstukken. Helaas is die voorbereiding nog niet zo gemakkelijk. Bijvoorbeeld omdat de onderzoekscultuur van een universiteit niet direct toegankelijk is voor studenten. Onderzoek vindt vaak plaats op afdelingen van de universiteit waar studenten geen deel van uitmaken. Bovendien hebben docenten en studenten zelf ook ideeën over hoe hun studie vormgegeven moet worden, en de rol van onderzoek daarin. Ik heb vooral vergelijkende studies gedaan bij geneeskunde, aan de hand van een curriculumherziening, met het doel om onderzoek sterker te integreren in de bachelor. Ook heb ik gekeken naar de relatie tussen percepties van onderzoek, opvattingen en de leeruitkomsten van studenten.”

Wat hield die curriculumherziening in?

“In elk jaar van de bachelor Geneeskunde werden onderzoekspraktijken in het onderwijsprogramma geïntegreerd die sterk verbonden zijn met het beroep van artsen. In het eerste jaar verzamelen studenten data van patiënten in verpleeghuizen. In het tweede jaar beoordelen ze de wetenschappelijke basis van geneesmiddeladvertenties in vaktijdschriften voor huisartsen. In het laatste bachelorjaar schrijven zij, begeleid door een specialist in opleiding, een advies voor diagnostiek of behandeling van een specifiek patiëntprobleem op basis van recente inzichten uit medisch wetenschappelijk onderzoek.”

Waarom is dit juist nu zo belangrijk?

“We begrepen niet goed hoe geneeskundestudenten onderzoek ervaren in het onderwijs en hoe docenten onderzoek toegankelijk maken voor studenten, terwijl inzicht in relaties tussen beiden kan bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs. Dan heb ik het dus over relaties tussen de praktijken van docenten en de percepties, opvattingen en leeruitkomsten van studenten. Over het algemeen nemen de studentaantallen in het hoger onderwijs toe. Daardoor wordt het steeds lastiger om studenten bij onderwijs te betrekken en ze zelf onderzoek te laten doen. Bovendien hecht Universiteit Leiden in haar onderwijsvisie zelf veel waarde aan de integratie van onderzoek in onderwijs.”

Voelden studenten zich meer betrokken na de curriculumherziening?

“Ja, studenten ervaren onderzoek na de curriculumherziening op vier verschillende manieren: ze werken als deelnemer mee in onderzoek, ze ervaren meer kritische reflectie op onderzoeksbevindingen, ze komen in aanraking met lopend of huidig onderzoek van hun docent en ze worden geënthousiasmeerd voor onderzoek. Door op die manier met onderzoek bezig te zijn, behalen studenten hogere resultaten voor onderzoeksrapporten.”

Wat betekenen de resultaten voor het toekomstige onderwijs?

“Onderzoek moet eigenlijk op verschillende manieren in het onderwijs samengevoegd worden. Je moet studenten dus niet alleen onderzoek laten doen, want dat is maar één manier waarop je studenten betrekt. Ik laat juist zien dat er ook andere manieren zijn, zoals kritisch reflecteren op uitkomsten van onderzoek en interesse in onderzoek aanwakkeren. Daarnaast is het voor het medisch onderwijs belangrijk om de link te leggen met de beroepspraktijk, juist omdat het een toegepast vakgebied is. Dan moet je onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk dus op elkaar afstemmen.”