Mannen werken nog altijd veel minder deeltijd dan vrouwen. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Volgens Gert-Jan Lelieveld, hoogleraar psychologie, heeft dit voornamelijk te maken met een gebrek aan acceptatie. ‘Mannen horen het gezin van voedsel en onderdak te voorzien. Als je dat niet kunt, word je gezien als mietje.’ Toch winnen deeltijdbanen de afgelopen jaren ook onder mannen aan populariteit.

Een jaar geleden werd Milad Pallesh (31), architect en partner bij Workshop Architecten, vader van een zoontje. Zijn leven stond op zijn kop, waaronder zijn weekplanning. Sindsdien is de vrijdag zijn standaard papadag. Toch is de vierdaagse werkweek voor hem niet nieuw. ‘Voordat ik vader werd bracht ik mijn vrije dag door met mijn moeder. Mantelzorg wil ik het niet per se noemen, want we gingen vaak op pad om iets leuks te doen. Maar meestal hielp ik haar met boodschappen, klusjes of administratieve zaken waar ik anders niet aan toekwam.’ En dat horen we niet vaak van een man.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) maakte begin dit jaar bekend dat veel meer vrouwen deeltijdwerken dan mannen en daardoor vaak niet economisch zelfstandig zijn. Voor alle duidelijkheid: dat betekent dat je minder dan 35 uur per week werkt en niet meer dan 920 euro per maand verdient. In de media barstte de discussie los, met een focus op de vrouw: het zogenaamde ‘balanstrutje’.

Mannen horen het gezin van voedsel en onderdak te voorzien. Als je dat niet kunt, word je gezien als mietje.
– Gert-Jan Lelieveld, hoogleraar psychologie

Een groot deel van de vrouwen verkiest meer vrije tijd boven een hoger inkomen of de mogelijkheid om promotie te maken. Op 1 mei 2018 werkte 75 procent van alle werkzame vrouwen volgens het CBS in deeltijd, terwijl dit onder mannen slechts 24 procent is. De belangrijkste beweegredenen hiervoor zijn meer tijd voor zichzelf, sociale contacten, hobby’s, sport, het gezin of huishoudelijke taken. Ondanks de scheve verhoudingen, zijn deeltijdbanen de afgelopen jaren ook onder mannen aan een opmars bezig. Tien jaar terug werkte 80 procent van de mannen nog fulltime.

Het deeltijdwerken levert voor Milad Pallesh voornamelijk emotionele voordelen op. ‘Een hele dag met je moeder of kind doorbrengen, dat vind ik bijzonder.’ En dat geldt niet alleen voor hem. Onderzoek heeft aangetoond dat mannen gelukkiger zijn wanneer ze minder uren werken om meer tijd door te kunnen brengen met hun gezin. Niet alleen de mannen zelf profiteren hiervan; het hele gezin heeft er baat bij. Uit hetzelfde onderzoek blijkt namelijk dat vrouwen tevredener zijn wanneer de arbeid- en zorgverdeling wat gelijker verdeeld is. Hoewel de meeste mensen dit niet verwachten, blijkt het volgens het Nibud ook financieel het voordeligst wanneer beide partners parttime werken. Dat heeft vooral te maken met de algemene heffingskortingen, die pas aan het einde van het jaar inzichtelijk worden.

Waarom zou je parttime werken als je helemaal geen kinderen hebt?’ is een vraag die ik regelmatig gesteld kreeg.
– Michiel Kooiman

Mietje
Maar toegeven dat je 32 uur werken wel oké vindt, is voor vaders – laat staan mannen in het algemeen – volgens Gert-Jan Lelieveld (34), hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Leiden, nog niet breed geaccepteerd. ‘Volgens mij zijn er genoeg mannen die minder willen werken, maar dit niet doen omdat het in onze maatschappij nog steeds niet ‘normaal’ is als de man parttime werkt.’ De oorzaak hiervan zoekt hij bij voorgaande generaties, waar het gebruikelijk was dat vrouwen bij de kinderen bleven en mannen geld in het laatje brachten. ‘Mannen horen het gezin van voedsel en onderdak te voorzien. Als je dat niet kunt, word je gezien als mietje.’ Dit traditionele beeld van de rolverdeling tussen man en vrouw, zorgt er volgens hem voor dat mannelijke parttimers nog steeds worden gezien als minder mannelijk, minder gemotiveerd en minder gedreven.

Michiel Kooiman (25) kan dit uit eigen ervaring bevestigen. Vijf jaar lang werkte hij vier dagen per week. ‘Zeker bij mijn eerste baan als junior financial controller werd er erg afkeurend op gereageerd. Niet eens zozeer omdat ik een man ben, maar vooral omdat ik geen kinderen heb. ‘Waarom zou je parttime werken als je helemaal geen kinderen hebt?’ is een vraag die ik regelmatig gesteld kreeg. Maar in mijn vrije tijd deed ik vrijwilligerswerk voor de ‘zwakkeren’ in onze samenleving en maakte ik muziek in een band.’ Bang dat het deeltijdwerken hem tegenhield om carrière te maken, was hij niet. Toch stapte hij drie maanden geleden over op een nieuwe baan in de sales, waar de 40-urige werkweek de standaard is.

Generatieverschil

Jurre Rompa (28) heeft een wat optimistischer beeld van onze geëmancipeerde samenleving. ‘Ik denk eigenlijk dat deeltijdwerken voor zowel mannen als vrouwen geaccepteerd is.’ Zelf werkte hij bij een filmdistributeur, toen hij ervoor koos om van vijf dagen terug te gaan naar een 32-urige werkweek. ‘Ik koos hiervoor omdat ik merkte dat er meer potentie zat in mijn fotografie, dat ik er af en toe in de avond naast deed.’ Niemand keek er raar van op. In zijn vrienden- en kennissenkring barst het dan ook van de parttimers. ‘Misschien ken ik wel meer mensen die deeltijds werken, dan voltijd.’ Hij is ervan overtuigd dat deze generatie veel meer waarde hecht aan vrije tijd. Carrière maken is leuk, maar volgens hem niet langer noodzakelijk.

Waarom 40 uur per week blijven werken? 75% is het nieuwe fulltime.
– Esther de Jong, beleidsmedewerker Atria

Ook Gert-Jan Lelieveld is zich bewust van de veranderende prioriteiten van de nieuwe generatie. Het feit dat steeds meer mannen toch overstag gaan, komt volgens deze dertiger doordat ‘onze generatie’ meer geniet van het leven en van het gezin. ‘Werken is voor veel mannen en vrouwen belangrijk, maar ik denk dat steeds meer mensen beseffen dat er ook nog een leven is náást het werk.’

De 30-urige werkweek
Esther de Jong, beleidsmedewerker bij Atria, het kennisinstituut voor emancipatie, gaat hier nog wat verder in. Zij pleit voor een 30-urige werkweek als de norm: ’75% is het nieuwe fulltime’. ‘Sociale contacten zijn essentieel voor het menselijk welzijn. Het verdienen van een inkomen, opvoeden en zorgen voor kinderen, onszelf, ouders en anderen in de buurt, de noodzaak om in sociaal, cultureel, politiek én technologisch opzicht enigszins ‘bij’ te blijven: het kost allemaal tijd. Waarom 40 uur per week blijven werken?’, schrijft ze op 3 februari 2018 in haar opiniestuk in Trouw.

Maar dit ziet Gert-Jan Lelieveld, die zelf ‘fulltime’ werkt in vier dagen, niet zitten. ‘Ik ben van mening dat je deze keuze bij de mannen en vrouwen zélf moet leggen.’ Voor nu vindt hij het vooral belangrijk dat mannen die wel minder willen werken, dit bespreekbaar durven te maken. ‘Als mijn drie dochters in de toekomst naar school gaan, ga ik misschien wél weer vijf dagen aan het werk. Of misschien ga ik wel actief helpen op school. Maar goed, dat zien we dan wel weer.’