Hoogsensitiviteit is een veelbesproken onderwerp. Wat is het precies? En hoe kom je erachter of je het bent? Klinisch psycholoog Elke Safont, verbonden aan het Belgisch expertisecentrum Huis voor Veerkracht, heldert het een en ander voor ons op.

De een noemt hoogsensitiviteit een stoornis, de ander een persoonlijke eigenschap. Wat moeten we geloven?

“Hoogsensitiviteit is zeker geen stoornis, maar een persoonlijkheidskenmerk. Iedereen is in zekere mate sensitief, maar we spreken pas van hoogsensitiviteit of HSP wanneer er sprake is van een continuüm van sensitiviteit en een diepgaande verwerking van informatie in de hersenen. Dat heb je wel, of dat heb je niet. Het is een aangeboren iets.”

Dus bij een ‘diagnose’ komt hersenonderzoek te pas?

“In theorie kunnen we hoogsensitiviteit inderdaad vaststellen met hersenscans. Bij ons in de praktijk gebeurt dit niet, al zou dat wel interessant zijn. Wij voeren meerdere diepgaande gesprekken met cliënten, waarin we verschillende aspecten van hoogsensitiviteit nagaan, voordat we een uitspraak doen over HSP.”

Met een checklist dus?

“Het is meer dan dat. Het is ook een interpretatie van wat de mensen zeggen. Als wetenschappers vinden we het belangrijk dat er geen kwalitatieve informatie verloren gaat.”

Zijn er tegenwoordig meer mensen hoogsensitief dan vroeger?

“Nee, wij zien eigenlijk steeds dezelfde cijfers terug. Die schommelen altijd rond de 15 procent, ook in onderzoeken van meer dan twintig jaar geleden. Hoogsensitiviteit bestaat al een heel aantal jaren, het is zeker niet nieuw.”

Waar komt al die media-aandacht dan vandaan?

“De afgelopen jaren heeft een aantal goede psychologische wetenschappers, waaronder Elke van Hoof, die verbonden is aan de Vrije Universiteit Brussel en het Huis voor Veerkracht, de schouders gezet onder onderzoek naar hoogsensitiviteit.”

“Deze resultaten zijn van droog wetenschappelijk onderzoek vertaald naar wervende boeken en congressen. Vermoedelijk pikken de media dit daarom veel meer op. En dat kunnen wij natuurlijk alleen maar aanmoedigen.”

Ik snap dat u dit zegt. Maar is de keerzijde van al die aandacht niet dat hoogsensitiviteit gesimplificeerd wordt?

“Dat kan. Wij raden het ook af om zelf een vaststelling te doen middels zelftests, waaronder die van HSP-grondlegger Elaine Aron. De tests zijn vaak verouderd en intussen heeft het onderzoek naar de gevaren van die vragenlijsten niet stilgestaan.”

“Ik ben al van alles tegengekomen, variërend van tien tot 27 vragen. Maar er gaan heel wat statistische analyses en berekeningen aan vooraf voordat je weet welke vragen de juiste zijn om te stellen. Helaas hebben niet alle tests dezelfde wetenschappelijke waarde.”

Maar heeft Elke van Hoof niet ook een vergelijkbare test ontwikkeld?

“Dat klopt. Ook op basis van de test van Elke van Hoof kun je wel een score geven, maar de ene persoon kan een vraag heel anders interpreteren dan de ander. Bovendien zijn er nog geen normen en zijn de scores niet te vergelijken.”

“Een zelftest kan dus wel een leuke indicatie geven, maar hecht er vooral niet al te veel waarde aan.”