Robots en computers nemen steeds meer werk over van de mens. Nu is de journalistiek de volgende in de rij voor robotisering. De Jönköping University in Zweden start een onderzoek naar de overname van journalistiek door robots. Alexander Pleijter, docent en onderzoeker internetjournalistiek aan de Universiteit Leiden, heeft eerder meegewerkt aan een soortgelijk onderzoek in Nederland. Hij weegt de voor- en nadelen tegen elkaar af.

Het Media Management & Transformation Centre van de Jönköping Universiteit in Zweden onderzoekt nieuwe creatieve methodes om robots de journalist te helpen interessanter nieuws te creëren. Wat vindt u hiervan?

‘‘Het klinkt heel interessant. In Nederland werken Universiteit Tilburg en Fontys Hogescholen ook aan dit soort onderzoek. Het gaat over de vraag hoe je automatisch berichten kan laten maken en hoe je robots inzet om journalisten te helpen. Ik heb daar zelf ook aan meegewerkt. Zo’n onderzoek duurt alleen jaren en het heeft tot nu toe nog niet echt duidelijke resultaten opgeleverd. Tot nu toe maken robots saaie teksten: staccato en stijf. Het doel is dat het wat meer afwisselende berichten gaan worden, zodat het lijkt alsof het door een mens is geschreven.’’

Wanneer denkt u dat robots officieel de journalistiek gaan overnemen?
 
‘‘Ik zie het niet zo snel gebeuren. Over honderd jaar? Wie weet. Misschien dat het technisch zou kunnen, maar dat wij het als mens niet willen. Mensen vinden het tegenwoordig al vervelend om aan de telefoon een keuzemenu voorgeschoteld te krijgen. Stel je voor als robots opbellen voor een interview, dat willen mensen niet. Tenzij het zo goed is geworden dat je niet meer hoort dat je een robot aan de telefoon hebt.’’

Is dat mogelijk?

‘‘Kunstmatige intelligentie kan hierbij gaan helpen. Dit betekent dat computers van zichzelf gaan leren. Bij Google Translate gebeurt dit al. Aan de hand van context als input leert het programma steeds beter vertalen. Maar ik geloof niet dat robots journalisten écht gaan vervangen. Alleen bij korte berichten of sportberichten: feiten in de vorm van een aantal zinnen.’’

Wat zijn de voordelen van robotisering voor de journalistiek?

‘‘Robots kunnen de journalist op allerlei manieren helpen. De journalist heeft een database nodig en dat zijn meestal cijfers. Een robot werkt daar heel makkelijk mee: je kan dan standaardzinnen creëren. Een voorbeeld hiervan is hulp bij factchecking. Robots zouden op dezelfde manier werken zoals de spellingschecker in Word. Ze werken dan als assistent.’’

En de nadelen?

‘‘Het nadeel van robots is dat ook zij fouten kunnen maken. Robots worden namelijk gebruikt en geoptimaliseerd door de mens. Maar we moeten niet negatief tegen nieuwe technologie aankijken. We werken straks steeds efficiënter, waardoor er weer nieuwe banen ontstaan in bijvoorbeeld de ICT. De journalistiek zullen wij dus niet kwijtraken.’’