Drones, goed voor meer dan mooie filmpjes

Foto door Lee, via Flickr (CC)
05 - 08 - 2015 ► 13:32



Alsof je zelf op een vliegend tapijt de wereld verkent. Gefilmde overzichtsbeelden vliegen je om de oren waarop wolkenluchten en gebouwen te zien zijn die nog nooit eerder zo mooi in beeld zijn gebracht. Beelden allemaal gemaakt met een drone. Bijna iedereen is wel bekend met deze filmpjes. De vliegende computers kunnen echter ook ingezet worden voor serieuze doeleinden. Wat voor onderzoek wordt er gedaan en welke rol spelen drones in de journalistiek?

In september 2014 werd bekend dat zes onderzoeksteams van NWO exacte wetenschappen geld krijgen om onderzoek uit te voeren dat kunstmatige intelligentie moet bevorderen. Een van die projecten is het project van Dr. Guido de Croon dat geïnspireerd is door de intelligentie van kleine insecten. Aan de TU Delft doet hij onderzoek naar groepen kleine drones die kunnen helpen gebouwen te verkennen, bijvoorbeeld om te zoeken naar overlevenden na een aardbeving. “Het idee is dat een groepje pocketdrones een gebouw kan verkennen na een ramp. Zo kan snel naar overlevenden worden gezocht op terrein dat voor mensen lastig bereikbaar is.”

Al snel wordt duidelijk dat er een stuk meer eisen aan deze drones worden gesteld dan aan de drones die de meeste mensen kennen. “Zo’n drone moet heel veel kunnen. Een zo’n dronetje moet zelf kunnen vliegen en obstakels kunnen ontwijken. Wanneer dat lukt, moet hij ook nog eens af en toe op het juiste moment weer terug kunnen komen om bijvoorbeeld op te laden. En als hij heen en weer kan vliegen, dan kan je er pas aan gaan denken om meerdere drones samen te laten werken.” Uiteindelijk is het de bedoeling om 50 tot 100 drones een gebouw in te sturen. “Dat aantal is realistisch. Waar we vooral aan werken is de verspreiding van de drones. Je wilt dat 50 drones in een gebouw naar verschillende verdiepingen kunnen gaan. Waar je ook veel onderzoek naar ziet, is net als bij groepen vogels, dat ze heel dicht bij elkaar gaan vliegen. Dat is hier eigenlijk helemaal niet de bedoeling. De eerste stap is dat ze niet tegen elkaar aan vliegen en de tweede stap is dat ze het werk efficiënt gaan verdelen. Daarbij moeten ze elkaar op de een of andere manier duidelijk maken dat hun gedrag zo is dat ze niet dezelfde ruimtes gaan ontdekken.”

De kleine drones uit het onderzoek van De Groot onderscheiden zich door twee zaken ten opzichte van de voor het publiek bekende drones: de drones vliegen binnen en ze zijn significant lichter. “Wat je nog in de commercie weinig ziet zijn drones die binnenvliegen. Je hebt nu bedrijfjes die drones maken die buiten vliegen, het liefst zo hoog mogelijk en onder het toeziend oog van de mens, maar wij werken hier aan dit onderzoek aan hele kleine dronetjes. Die zijn omdat ze zo klein en licht zijn stukken veiliger. Onze toestellen zijn tussen de 20 en 50 gram, daar kan je natuurlijk makkelijker mee vliegen dan met een toestel van 20 kilo. Een ding van 20 gram kan fysiek niet zoveel schade aanrichten, dat is anders voor iets van 20 kilo.”

Strenge regelgeving
De grootte en het gewicht van de drone heeft invloed onder welke regels het toestel valt. Ook is het afhankelijk van de persoon die de drone bestuurt welke categorie regels worden gehanteerd. Zo gelden voor professionals andere regels dan voor recreanten. Opvallend genoeg zijn het juist de professionele bestuurders die zich aan meer regels moeten houden. Recreanten mogen hun toestel hoger laten vliegen en hoeven geen aanvraag twee weken van tevoren in te dienen wanneer zij willen vliegen. Wel is het zo dat druk bewoonde gebieden verboden terrein zijn. Zo is er het bekende filmpje van de Domtoren gehuld in de mist gemaakt door Utrechter Jelte Keur. Prachtig beeldmateriaal gemaakt door een drone, maar het filmpje had nooit gemaakt mogen worden.

Journalist en presentator Arjen Lubach heeft naar aanleiding van de discussie over de opnames die Keur heeft gemaakt actie ondernomen. Zijn actie uit het programma Zondag met Lubach haalde zelfs het landelijke nieuws. Lubach maakte als protest een filmpje van het Binnenhof in Den Haag, ook een plek waar filmen met een drone verboden is. De RVD had al gemeld onderzoek naar het filmpje te gaan doen en eventuele stappen te ondernemen tegen het programma, toen bekend werd dat het filmpje helemaal niet gefilmd was door een drone, maar opgenomen was in miniatuurstad Madurodam.

Studio Sport-journalist Ayolt Kloosterboer snapt wel waarom er strenge eisen zijn gekoppeld aan het vliegen met een drone: “Het is een enorme verantwoordelijkheid om met zo’n ding te vliegen in een gebied waar veel mensen zijn, zoals bij sportevenementen. Om er een kwalitatief goede camera, een die tv-waardig is, aan te monteren plus de daarbij bijbehorende apparatuur voor live verbinding, heb je een echt stevige drone nodig. Het is levensgevaarlijk als zo’n toestel niet door een professional wordt gevlogen. Ik denk dat het daarom goed  is om met serieuze licenties te werken. Stel strenge voorwaarden en zware eisen op en laat bestuurders verplicht een examen afleggen.”

Of deze strenge eisen er ooit zullen komen is de vraag. De regelgeving is in ieder geval in beweging. De Croon: “Een van de ideeën die we nu gehoord hebben, is het invoeren van een lichte gewichtsklasse. Dat drones die bijvoorbeeld minder dan twee of vier kilo wegen meer vrijheid hebben. Dat vind ik heel verstandig. Lichte drones zijn eigenlijk al inherent veilig.”

Toegevoegde waarde
Mede door de strenge regelgeving worden drones binnen de journalistiek niet heel uitgebreid gebruikt. Kloosterboer denkt ook dat het te maken heeft met of de beelden daadwerkelijk iets toevoegen. ”Het heeft niet altijd zin. Sommige cameraploegen die we inhuren bij Studio Sport hebben standaard een drone mee. Als het me wordt aangeboden vraag ik me altijd eerst af of het iets toevoegt aan het item. Wordt het onderwerp er beter van? Het ligt er ook aan of het praktisch kan. Ik maak zelf af en toe items over zeilen. Daar kun je spectaculaire beelden maken als er veel wind staat. Maar als er veel wind staat, kun je weer niet vliegen met een drone. Daarnaast is het een trucje wat ook weer snel verveelt. Na een paar onderwerpen uit de lucht denk je: goh, weer een onderwerp uit de lucht. Ik beschouw het als een speeltje. Je moet zoiets gedoseerd gebruiken. Tijdens registraties van live evenementen zoals nu het WK beachvolleybal lijkt het me een ideale camera om de unieke locaties te laten zien. Op een relatief goedkope manier kan de functie van de helikopter dan overgenomen worden, zonder overlast te veroorzaken met veel wind en herrie. Met een drone zou je ook bij een besloten voetbaltraining van bijvoorbeeld het Nederlands elftal kunnen kijken, maar dat lukt hooguit één keer. Zoiets word je zeker niet in dank afgenomen.”

Een besloten voetbaltraining filmen met een grote drone zal inderdaad niet onopvallend voorbij gaan. Een kleine drone zoals die wordt ontwikkeld in Delft zal daar een betere oplossing voor zijn. De mogelijkheid om een lichtgewicht drone voor zoiets dergelijks in te zetten bestaat zelfs al. Onderzoekers aan de TU Delft ontwikkelden al eerder de Delfly, de lichtste autonome drone ter wereld. Het toestel weegt 20 gram, heeft een systeem aan boord waarmee hij afstanden kan zien door middel van twee camera’s en kan zelf opstijgen en obstakels ontwijken.

Achter de schermen is het onderzoek naar drones dus volop bezig. Waar het meeste publiek alleen de drones van mooie overzichtsbeelden kent, worden er ook drones ontwikkeld die in de toekomst misschien wel het verschil kunnen maken in de journalistiek of wetenschap. De Croon sluit af: “Kijk, aan het begin kende niemand drones en werd het woord drone ook gewoon nog niet gebruikt. Toen was er eigenlijk weinig interesse voor. Wij waren toen al bezig met kleine, zelfvliegende vliegtuigjes. Het werd eigenlijk nog gezien als speelgoed. Daarna werd het opeens drones en werd het als iets heel gevaarlijks gezien. Nu heb ik het idee dat het beeld zich wat meer normaliseert. “

Het project uit Delft loopt over vier jaar af. De Croon wil dan een prototype klaar hebben. Het liefst zelfs eerder. Tegen die tijd zal ook blijken of onderzoeken zoals in Delft daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren aan maatschappij. Wanneer er om de obstakels heen kan worden gevlogen zoals een toegankelijkere regelgeving zijn drones in ieder geval een kans voor de journalistiek en wetenschap.

Yuri Noordam



Geen reacties mogelijk.

artikelen van Yuri Noordam:
Drones, goed voor meer dan mooie filmpjes
Middeleeuws handschrift: letters verraden datum
“Binnen tien jaar ligt kweekvlees in de supermarkt”