Het tijdperk van de Vikingen is zo’n zeventig jaar eerder begonnen dan tot nu toe altijd werd aangenomen. Dat niet alleen: in het begin waren de zeetochten van de Vikingen ook veel minder gewelddadig. Dat blijkt uit onderzoek van archeologen van de Universiteit van York.

Tot nu toe is altijd gedacht dat het tijdperk van de Vikingen in juni 793 is begonnen, toen Noorse Vikingen het Engelse Lindisfarne veroverden. Archeologen van de Universiteit van York suggereren echter na nieuw onderzoek in samenwerking met collega’s van de Deense Universiteit van Aarhus dat Vikingen in het begin van de achtste eeuw al vanuit Noorwegen afreisden naar Ribe, een stad aan de westkust van Denemarken.

Kammen van rendiergewei

Deze conclusies trekken de onderzoekers op basis van opgravingen in Ribe, waarbij resten van botten en geweien werden onderzocht die waren gevonden op de oude marktplaats van de stad. Een deel van de geweien bleek van rendieren te zijn: dieren die van nature niet voorkomen in Denemarken, maar wel in Noorwegen. Rendiergeweien waren noodzakelijk voor een van de belangrijkste industrieën uit het Vikingtijdperk: de productie van haarkammen. Professionele kammenmakers uit Denemarken konden lastig lokaal aan het benodigde materiaal komen. Dit onderzoek bewijst dat de vroege Vikingen deze rendiergeweien meebrachten vanuit Noorwegen om ze te verkopen aan ambachtsmensen in Zuid-Scandinavië.

De Vikingen staan bekend om hun gewelddadige plundertochten. Maar volgens de onderzoekers bewijzen de geweien dat Vikingen al lang voor hun eerste rooftochten op pad gingen om te handelen. De vredige uitwisselingen zouden nu een groter deel van het verhaal uit moeten gaan maken, omdat het tijdperk van de Vikingen in ieder geval in het begin niet gebaseerd was op geweld.

Handel én geweld

Prof. dr. Louis Sicking, als docent en historicus verbonden aan de Universiteit Leiden, vindt het een interessante ontdekking. Volgens hem was echter al langer bekend dat Vikingen niet alleen roofden en plunderden: “Denk bijvoorbeeld aan hun expansie naar IJsland, Groenland en Amerika. Daar viel niets te plunderen; er moesten hele nieuwe samenlevingen en kolonies worden gesticht.” De idee dat het er in de begintijd van de Vikingen vredig aan toe ging, ontkracht hij: “Handel op zee ging altijd samen met geweld. In de Vikingtijd, maar ook daarna. Denk maar aan de VOC: die heeft letterlijk markten veroverd. Dat geldt voor de Vikingen net zo.”

Volgens Søren Sindbæk, een van de onderzoekers van de Universiteit van Aarhus, deden de Vikingen met hun eerste handelsreizen wel ervaringen op zee op die zeventig jaar later goed van pas kwamen toen ze Engeland aandeden met hun rooftochten. “De Vikingen leerden zo goed zeilen dat ze de kust van Engeland wisten te bereiken. Ze kwamen snel, plunderden de onvoorbereide slachtoffers en vertrokken weer,” aldus Sindbæk.