Naarmate adolescenten ouder worden, gaan ze zich steeds meer en steeds automatischer inleven in anderen. Dat ontdekte de Leidse psychologe Sandy Overgaauw. Het ‘sociale breinnetwerk’, dat actief wordt zodra we ons in anderen inleven, ontwikkelt zich in de adolescentie. Maar het reageert niet bij iedereen even sterk. Overgaauw promoveerde op 19 februari aan de Universiteit Leiden.
In de adolescentieperiode ontwikkelt het inlevingsvermogen van jongeren zich: zij denken dan steeds meer aan anderen. Dit proces probeerde Overgaauw in een aantal deelonderzoeken terug te zien in hun hersenen. In een van deze onderzoeken volgde zij gedurende twee jaar een groep jongeren van 12 tot 19 jaar. Zij moesten proberen emotionele intenties te herkennen op basis van ogen op een foto. Hun hersenactiviteit werd daarbij gemeten via een functionele MRI-scan. Daarbij bleek dat één specifiek gebied in de hersenen actief werd: het sociale breinnetwerk.
Overgaauw nam een verandering waar in een gebied aan de voorkant van onze hersenen: de mediale prefrontale cortex. Uit een hertest, twee jaar later, bleek dat adolescenten dit gebied minder activeerden naarmate zij ouder werden. De verklaring daarvoor is waarschijnlijk dat een stijging in leeftijd ook een stijging in ervaring betekent: bij jongeren die vaker emoties hebben gezien, gaat het herkennen van emoties automatischer. Dit betekent echter niet dat hun empathische vaardigheden verbeteren.
Uit de hertest bleek ook dat de activatie van het sociale breinnetwerk redelijk stabiel bleef. In empathische vaardigheden zou een zekere mate van stabiliteit zitten. Deze vaardigheden verschillen per persoon: niet iedereen is even empathisch. Dat maakt dat niet iedereen hetzelfde reageert in bepaalde situaties.
Psychologe Lidewij Niezink geeft aan dat er voorzichtig omgegaan moet worden met de bewering dat empathie stabiel is. “Dit kan het geval zijn,” zegt Niezink, “Maar er mist een component: feedback of training.” Niezink werd in november 2014 benoemd tot Director of Research aan het International Center for Compassionate Organizations in Louisville. Ze ontwikkelde onder andere een programma genaamd ‘Empathy Circles’, bedoeld om empathie te ‘trainen’. “Mensen starten duidelijk vanuit verschillende empathische vaardigheden, maar ze zijn ook in staat hierin te groeien.”