In 2014 wordt voedselverspilling een steeds groter politiek en maatschappelijk thema. Aanleiding voor de Europese Commissie om Martine Rutten van onderzoeksinstituut LEI (Wageningen UR) een onderzoek te laten starten. Ze keek wat het ons oplevert als we verspilling door consumenten in de EU met 40 procent zouden verminderen. Uitkomst: 123 euro per persoon per jaar en een landoppervlakte ter grootte van België. 

Is er zoveel verspilling in de EU?

Volgens de definitie van verspilling die wij aanhouden, wordt een derde van wat we in de EU kopen, verspild. Als leidraad hebben we daarbij genomen wat er door de consument en winkels in de EU ongebruikt wordt weggegooid. Maar je moet in je achterhoofd houden dat het een lastig begrip is. Ik had laatst een discussie met iemand die zei: “Als ik minder avondeten weg moet gooien, dan eet ik volgende keer wel mijn pan leeg.” Ga je dan verspilling tegen, of eet je dan gewoon teveel? Dat is lastig.

Wat leren we van jullie cijfers?

Beleidsmakers roepen nu nog regelmatig blinde targets van 40 en 50 procent vermindering, maar je moet eerst kijken naar wat het nu eigenlijk oplevert. We verwachten allemaal wel dat we er iets aan hebben, maar er is nog niet eerder onderzocht wat. Ik heb mensen gesproken die zeiden dat ze de besparing enorm vonden, maar ook die het juist heel weinig vonden. Het gaat om 1,6 procent van de totale landbouwgrond in de EU. Dat lijkt misschien niet veel, maar het is toch wel een stuk land zo groot als België. Tegelijkertijd geeft het aan dat je je goed moet bedenken wat het doel is. Als je honger in de Derde Wereld wilt tegengaan, is het verminderen van verspilling bij de consument alleen duidelijk niet genoeg.

Als we gezonder gaan eten, dan levert dat ons drie keer zoveel landbesparing op dan als we verspilling tegengaan, stelt jullie onderzoek. Hoe kan dat?

Een gezonder dieet bestaat voor ons in het westen uit minder vlees en melk, en meer groente en fruit. Voor vlees en melk is relatief veel ruimte nodig. Je hebt grond nodig voor het vee om te grazen en graan voor voer. In onze berekening is dit inderdaad een grotere besparing op landgebruik dan als we verspilling zouden tegengaan.

Is het dan niet belangrijker om eerst te zorgen dat mensen gezonder gaan eten?

Het is allebei belangrijk. Verspillen is gewoon geld in de prullenbak gooien, als je dat minder doet word je daar als consument blijer van. En het heeft natuurlijk een duurzaamheidaspect. Belangrijk is daarnaast dat we alleen naar de consumentenkant hebben gekeken. Er is natuurlijk ook veel verspilling bij boeren en in de landbouwsector zelf. Zeker in ontwikkelingslanden. Denk bijvoorbeeld aan een kleine boer die geen goede opslagplaats heeft of die over slechte wegen zijn producten naar de markt moet brengen. Dit zijn moeilijke gevallen, maar hier kan nog zeer veel winst behaald worden.