President Vladimir Poetin doet maandag 8 april Nederland aan om aanwezig te zijn bij de officiële opening van het Nederland-Ruslandjaar. Volgens André Gerrits, hoogleraar Russische geschiedenis en politiek aan de Universiteit Leiden, gaat het beide landen vooral om de economische banden, niet om cultuur of mensenrechten. “Nederland heeft eigenlijk geen invloed op Rusland – andersom overigens ook niet. Ze liggen gewoonweg te ver uit elkaar.”

Waarom is 2013 gekozen? De relaties met Rusland begonnen in 1697, dat is 316 jaar geleden.

“Dat is gewoon toeval. Nederland heeft het aan Rusland voorgesteld zonder concrete historische aanleiding. Het gaat beide landen er ook vooral om de economische betrekkingen te versterken. Nederland is een belangrijke handels- en investeringspartner van Rusland. Dit wordt luister bijgezet met een presidentieel bezoek van Poetin en later dit jaar een koninklijk bezoek door Willem-Alexander.”

Hoe kijkt men in beide landen tegen het evenement aan?

“Kort gezegd leeft het jaar nauwelijks bij ons, en nog minder bij de Russen. Dit is een typisch bilateraal overheidsproject. Daarbij is de Nederlandse overheid veel actiever geweest met het invullen van het jaar dan de Russische. Rusland heeft geen grote belangstelling voor het jaar, wel voor de economische banden. Andersom ligt Rusland kamerbreed moeilijk vanwege de schending van mensenrechten en democratie in dat land.”

“Kiezen tussen gas en geweten”, kopte NRC-Handelsblad op 2 april.

“Dat is weer een typische journalistenuitspraak. Nederland hoeft niet te kiezen, maar kan gewoon beide nastreven. De Russen draaien echt de gaskraan niet dicht wanneer onze politici hen voor de bühne zouden lastig vallen met mensenrechten.”

Hoezo?

“In Rusland is er geen essentieel verschil meer tussen de politieke en economische elite, het gaat deze elite gewoon om het verkopen van hun economische rijkdommen. Het is aannemelijk te maken dat deze ontwikkeling de speelruimte voor Nederlandse politici om de mensenrechten aan te kaarten zelfs heeft vergroot. Gewoon beide doen dus.”

Heeft Jeroen Dijsselbloems optreden in de kwestie Cyprus nog een schaduw over het jaar geworpen?

“Heb ik niks over gehoord, maar ik denk van niet. Poetin had bezwaren tegen het eerste reddingsplan, maar ik denk dat Dijsselbloem in deze kwestie niet als een vertegenwoordiger van Nederland wordt gezien. Er zijn geen boze reacties naar Den Haag verstuurd.”

Wat is de verdere invloed van Nederland op Rusland eigenlijk?

“Nederland heeft eigenlijk geen invloed op Rusland – andersom overigens ook niet. Rusland en Nederland liggen gewoonweg te ver uit elkaar. Net als China en de VS is Rusland een stand-alone land, waarmee Nederland als groot handelsland een winstgevende relatie heeft opgebouwd,  maar dat is wel een puur economische band.”

Hoe zit het dan met die 316 jaar?

“Tuurlijk, er heeft ook wel culturele en maatschappelijke uitwisseling plaatsgevonden. Tsaar Peter de Grote was onder de indruk van de Republiek – vandaar dat St. Petersburg grachten heeft. In Nederland worden nog steeds Russische schrijvers en componisten uit de negentiende eeuw gelezen en beluisterd. Deze invloeden zijn echter alweer van vele jaren terug.”

Hoe komt dat?

“Maatschappelijk en cultureel liggen Nederland en Rusland gewoon mijlenver uit elkaar. Rusland is een groot, autonoom en vooral conservatief land dat heel anders in de wereld staat dan Nederland. De meeste Russen vinden het interessant om in Nederland te verblijven, maar ze worden er niet direct door beïnvloed. Daarvoor zijn wij toch te liberaal.”

Zou je de relatie tussen Nederland en Rusland als een onevenwichtige relatie tussen een groot en een klein land kunnen omschrijven?

“Nee, ik denk dat de relatie minder onevenwichtig is dan gedacht wordt. Rusland heeft niet zo veel op met de kleine landjes in Europa, wel met Nederland. Rusland is voor Nederland dat uitgestrekte, duistere land. Wij zijn voor de Russen dat stukje klei met een groot verleden dat nog steeds niet onder de golven is verdwenen.”