“‘Wow, jij bent echt goed’ of ‘wow, dat heb je echt goed gedaan.’ Het verschil is subtiel, maar de effecten van deze complimenten kunnen verschillen,” aldus Eddie Brummelman, ontwikkelings-psycholoog aan de Universiteit van Utrecht. Het eerste compliment zegt iets over de persoon, het tweede over het gedrag. Ouders geven onzekere kinderen vaker een persoonsgericht compliment, terwijl dat juist bij deze kinderen een negatief effect kan hebben. Dit blijkt uit het onderzoek van Brummelman, dat is gepubliceerd in het Journal of Experimental Psychology.

Hoe kan een persoonsgericht compliment averechts werken?
“Als een kind een mooie tekening heeft gemaakt en je zegt: ‘Wat ben jij een goede tekenaar!’, dan gaat het kind aan zichzelf twijfelen wanneer een tekening een keer mislukt. ‘Ben ik dan geen goede tekenaar meer?’, zal het kind zich afvragen. Krijgt hij echter een compliment over zijn gedrag: ‘Wat heb je mooi getekend!’, dan zal het kind de mislukte tekening niet wijten aan zichzelf als persoon, maar aan zijn of haar gedrag.

Hoe zag het onderzoek eruit?
“Het onderzoek bestond uit twee afzonderlijke studies. In de eerste kregen ouders verhalen te lezen over kinderen waarin naar voren kwam of het kind een hoge of lage zelfwaardering had en wat het voor goeds had gedaan. Vervolgens kregen de ouders de vraag om op te schrijven welk compliment ze het kind zouden geven. Uit deze studie bleek dat ouders van kinderen met een lage zelfwaardering vaker persoonsgerichte en minder vaak gedragsgerichte complimenten gaven dan die van kinderen met hoge zelfwaardering.

Voor de tweede studie zijn we naar basisscholen gegaan. Als eerste hebben we de zelfwaardering van kinderen gemeten met een vragenlijst. Daarna deden de kinderen individueel een spel op de computer, waarbij werd verteld dat er een webmaster (de “baas” van het spel) met hun mee zat te kijken via internet. Deze fictieve webmaster gaf het kind een persoonsgericht compliment (“Wow, jij bent echt goed!”), een gedragsgericht compliment (“Wow, jij hebt het echt goed gedaan!”) of geen compliment.

Vervolgens werd de kinderen verteld dat ze tegen iemand van een andere school gingen spelen. Of ze dit spel wonnen of verloren was willekeurig bepaald. Het niveau van schaamte werd voor en na het spel gemeten. Als kinderen een persoonsgericht compliment hadden gehad, schaamden ze zich meer voor zichzelf als ze verloren. Dat gold vooral voor kinderen met lage zelfwaardering. Een gedragsgericht compliment veroorzaakte geen schaamte.”

Wat zou u ouders mee willen geven?
“Ga niet altijd op je intuïtie af bij het geven van complimenten, want die hoeft niet altijd goed te zijn. Ouders moeten zeker niet stoppen met complimenten geven. Maar het is wel belangrijk om je bewust te zijn van mogelijke negatieve effecten van persoonsgerichte complimenten, vooral op kinderen met lage zelfwaardering. Het is meestal beter om complimenten te richten op gedrag dan op de persoon.”