Vergeeld papier wordt verleden tijd

27 - 04 - 2012 ► 13:59



Ooit een boek uit de boekenkast van je ouders gehaald om bij het openslaan te zien dat de bladzijden geel verkleurd zijn? Onderzoekers uit Polen en Italië weten nu hoe dit komt. Chromoforen, moleculen die aan de bestanddelen van het papier gaan zitten, zorgen ervoor dat de kleur verandert: van mooi wit naar oud geel.

Papier wordt gemaakt van bomen en bestaat daarom voor het grootste deel uit cellulose: de bouwstof van planten. Cellulose is een bio-polymeer: een lange keten van dezelfde moleculen aan elkaar. Als cellulose langdurig in contact is met zuurstof gaat het molecuul een reactie aan met de zuurstof. Dit proces heet oxidatie. Door de oxidatie ontstaan chromoforen: moleculen die in de cellulose-keten gaan zitten en de kleur veranderen. Dit komt doordat chromoforen het witte buitenlicht op een andere golflengte terugkaatsen. En in plaats van wit, wordt het papier geel. Dat er chromoforen gevormd worden, was al langer bekend, maar niet hoe deze chromoforen chemisch precies gevormd worden.

UV-licht


Het onderzoek was er dan ook op gericht te achterhalen wat de chemische verbindingen veroorzaakt waardoor chromoforen ontstaan, en hoe deze verbindingen er dan precies uit zien. Onderzoeker Adriano Mosca Conte legt uit dat ze stukjes papier uit de zestiende eeuw vergeleken met nieuw papier. Ze stelden het nieuwe papier bloot aan verschillende invloeden van buitenaf, zoals vocht en lucht, en probeerden zo te achterhalen welke factoren er precies voor zorgen dat papier verkleurt. Wanneer het papier met UV-licht werd beschenen, was aan het terugkaatsende licht te zien welke chemische verbindingen er nieuw of veranderd waren. Hierdoor werden de chromoforen ‘zichtbaar’ en ontdekten de onderzoekers dat één type chromofoor, de aldehydechromofoor, veel meer aanwezig was dan andere soorten. De aldehydechromofoor is dus de veroorzaker van de gele kleur van oud papier.

Papier als patiënt


Het resultaat van dit onderzoek kan worden gebruikt bij het zoeken naar manieren om oud papier te bleken. “Oud papier is eigenlijk een patiënt met een ziekte”, zegt Mosca Conte, “die we beter willen maken en gezond houden. Hoe meer we weten over de ziekte, en welk lichaamsdeel is aangedaan, hoe makkelijker het wordt om een manier te vinden de patient te genezen.” Met de ontdekking van de aldehydechromofoor als veroorzaker, hoopt Mosca Conte dat chemici een manier vinden om deze chemische verbindingen weer te verbreken. De gele kleur verdwijnt, de patiënt is weer beter.

Marieke Epping



Geen reacties mogelijk.

artikelen van Marieke Epping:
Promotiestress
Dansen met de wetenschap
Vergeeld papier wordt verleden tijd
Babyvoeding bevat te weinig voedingsstoffen