Tumortest met eieren spaart proefdierenlevens

Foto: Cigdem Yuksel
02 - 04 - 2012 ► 09:22



Voor onderzoek naar tumoren kunnen kippeneieren efficiënter en goedkoper zijn dan proefdieren. Dat ontdekten onderzoekers van de afdeling Moleculaire Celbiologie van het LUMC anderhalf jaar geleden. Zij testen virussen die tumorgroei kunnen stoppen op eieren.  En op muizen. Onderzoeksleider prof. dr. Rob Hoeben (53) vertelt hoe het ervoor staat met het ei-model. “We hebben nu in drie dimensies kunnen laten zien dat de tumorcellen fuseren als we er een virus in spuiten.”

Is het ei-model nu echt een geïntegreerd onderdeel van het testen of testen jullie ook nog steeds op dieren?
Het is niet zo dat we niet meer testen op dieren. We hebben het model ook niet ontwikkeld om proefdieren te vervangen, maar om het aantal virussen dat op proefdieren getest wordt te beperken. Met die eieren willen we een voorselectie maken van welke middelen het meest efficiënt zullen zijn om mee door te gaan in het onderzoek. Vroeger moesten we alle virussen de pijplijn in drukken, maar nu proberen we de screening van de virussen te verfijnen zodat we een beter idee hebben welke virussen we verder moeten testen met dieren.

Om hoeveel minder proefdierexperimenten gaat het?
Dat is moeilijk, want dat hangt af van de vraagstelling van het onderzoek. Hier in het LUMC is uitgerekend dat we het zouden hebben over vijf tot tien procent van alle proefdierexperimenten die hier gedaan worden als dat ei-model heel breed geïntroduceerd zou worden. Dat is nog niet helemaal gelukt. Wij gebruiken het zelf en in Amsterdam, Rotterdam en Engeland wordt het ook gebruikt. Er is dus wel degelijk behoefte aan, maar hoeveel proefdieren we nu daadwerkelijk sparen is heel moeilijk aan te geven.

Heeft het testen op eieren hetzelfde effect als op muizen?
Het is anders, en dat maakt het ook lastig. Als de vraagstelling zich ertoe leent is het ei-model heel mooi. We hebben zelf het ei-model gebruikt om te kijken hoe een tumor zich ontwikkelt, want dan kon je elke dag even kijken welke veranderingen zich voordeden. Er is een beperking, in die eieren kunnen we de tumoren maar 14 dagen in leven houden. Als we ze te lang zouden laten staan dan zou er een kuiken uit het ei kunnen komen, en dat willen we niet. Dus dat betekent dat de maximale tijdspanne waarin we kunnen meten 14 dagen is. Als je wil weten of je geneesmiddel werkt, dat gericht is tegen tumoren, dan kunnen we heel mooi zien of die tumor afneemt. Maar wat we niet kunnen meten, en waar we nog steeds muizen voor nodig zullen hebben, is of die tumor niet na een maand, of twee maanden of langer terugkomt. Dus afhankelijk van het type experimenten kiezen we voor het ei of voor de muizen.

Welke successen zijn behaald met het model?
Waar we zelf erg tevreden over zijn, is dat we nu in een nette tumor hebben kunnen laten zien dat de tumorcellen fuseren als we er een virus in spuiten. Die tumorcellen kunnen zich dan niet meer verspreiden en delen. Dat is een heel belangrijk succes. Wij zijn een van de eersten geweest die dat hebben kunnen laten zien in drie dimensies. Verder is er een tumor die heel belangrijk is als model voor pancreaskanker. Het is een nachtmerrie om die tumor te laten groeien in muizen, dat gaat heel langzaam. Maar die tumor groeit wel heel snel in eieren en de tumor die we in dat ei zien groeien, lijkt heel veel op dat wat we kennen uit de mens.

Hoe ziet u de toekomst van het ei-model?
Ik denk dat het wereldwijd gebruikt kan worden, maar of het daadwerkelijk gaat gebeuren, hangt er een beetje vanaf hoe onderzoekers gaan aankijken tegen de resultaten die met dat model behaald worden. Als jij een onderzoek publiceert in een blad, en dat blad komt naar jou toe en zegt: ‘ heel leuk, maar laat ook maar eens zien dat dit werkt bij muizen’, dan gaat bij de volgende serie proeven de onderzoeker natuurlijk met muizenproeven beginnen. We zijn dus afhankelijk van hoe het veld hierop gaat reageren.

Cigdem Yuksel



Geen reacties mogelijk.

artikelen van Cigdem Yuksel:
Struiken op Spitsbergen tonen klimaatverandering
Tumortest met eieren spaart proefdierenlevens
Cellen in navelstrengbloed genezen leukemie