In Brazilië vloeit de alcohol niet alleen rijkelijk in nachtclubs, maar ook bij tankstations. Iedereen tankt z’n auto vol met ethanol, een biobrandstof die schoner is dan benzine. Maar de massaproductie van ethanol bedreigt nu zelf het milieu, aldus de Braziliaanse milieu-antropoloog Fábio de Castro van het CEDLA (Centrum voor Studie en Documentatie van Latijns-Amerika).

Kunt u uitleggen wat ethanol precies is?

Ethanol is eigenlijk gewoon alcohol en wordt in Brazilië gebruikt als biobrandstof, een alternatief voor benzine. Biobrandstoffen worden gemaakt van biologische organismen. In Brazilië wordt ethanol geproduceerd door vergisting en destillatie van suikerriet, maar in de V.S. wordt er bijvoorbeeld maïs voor gebruikt. Wat ethanol zo aantrekkelijk maakt, is dat het een biobrandstof is die relatief weinig vervuiling tot gevolg heeft. Bij het verbranden komt er minder koolstofmonoxide vrij en is de CO2-uitstoot bijna de helft minder ten opzichte van benzine. Biobrandstoffen als ethanol zijn gemaakt van voedingsgewassen die zelf net zoveel koolstofdioxide opnemen als dat er vrijkomt bij verbranding. De lucht wordt gerecycled, waardoor ethanol ‘hernieuwbare energie’ is. In tegenstelling tot fossiele brandstoffen die niet alleen eindig zijn, maar ook nog eens milieuvervuilend. De uitstoot hiervan voegt meer koolstoffen en broeikasgassen toe aan de lucht die daarvoor niet aanwezig waren. Dit circuleert niet mee, en blijft in de lucht hangen.

Wat is het verschil tussen ethanol en biodiesel?

Het zijn allebei biobrandstoffen, maar waar ethanol wordt gemaakt van suikerriet, worden voor de productie van biodiesel voedingsgewassen gebruikt die veel plantaardige olie-extracten bevatten, zoals soja, olijven en noten. Bovendien wordt ethanol voornamelijk gebruikt voor kleine voertuigen zoals auto’s, maar biodiesel is bestemd voor grotere voertuigen zoals vrachtwagens. Biodiesel is dus het equivalent van diesel en ethanol van benzine.

Brazilië is na de V.S. de grootste producent van ethanol. Waarom is juist Brazilië hier nu zo succesvol mee geworden?

De formule van hernieuwbare energie en biobrandstoffen bestond eigenlijk al vanaf het begin van deze eeuw. Maar pas in de jaren ’70 was het Brazilië dat als enige veel investeerde in onderzoek. Niet zozeer vanuit ecologische redenen, maar meer uit economische noodzaak. Door de toenmalige oliecrisis moest Brazilië – dat zelf 90 procent aan olie importeerde uit het buitenland – op zoek naar andere alternatieven. Tegelijkertijd was de prijs van suikerriet gedaald, waardoor het toenmalig dictatoriaal regime besloot samen te werken met de auto-industrie en het programma te subsidiëren. Langzaam werkte Brazilië zichzelf op als expert op het gebied van ethanol. Door genetisch gemodificeerd suikerriet, voldoende beschikbare grond voor suikerrietplantages en goedkope mankracht is Brazilië in staat om ethanol op grote schaal te produceren tegen lage prijzen. Wat Brazilië ook succesvol heeft gemaakt, was de ontwikkeling van auto’s die zowel op benzine als ethanol kunnen rijden, de flex fuel cars.

Hoe ziet de toekomst eruit voor de Braziliaanse ethanol?

Brazilië komt nu onder druk te staan doordat de vraag naar ethanol steeds groter wordt, zowel op nationaal als internationaal niveau. Door de opkomst van een Braziliaanse middenklasse, steeg ook de verkoop van flex fuel cars. Daarnaast wil Brazilië uiteraard zoveel mogelijk exporteren naar het buitenland. Hierdoor heeft het land wel veel kritiek gekregen, omdat de aanleg van suikerrietplantages voor massaproductie oorzaak is van ontbossing, milieuvervuiling door chemisch productieafval en zelfs slavernij.
Door de prijsstijging van suiker op de markt heeft Brazilië er momenteel een dilemma bij. Moet het suikerriet worden gebruikt voor de productie van suiker of van ethanol? Een paar maanden geleden las ik in de krant dat Brazilië zelfs ethanol importeerde uit de V.S.! De vraag rijst dus hoe lang het land deze productie en het succes ervan kan handhaven.